De casus
Deuter, een producent van speciale rugzakken die gebruikt worden bij sportieve activiteiten in de vrije natuur, introduceerde op 1 maart 2013 een selectief distributiestelsel. In het kader van dit stelsel verbood Deuter haar selectieve distributeurs om haar rugzakken te verkopen via online marktplaatsen zoals Amazon en eBay (marktplaatsenverbod). Verder was het de selectieve distributeurs niet toegestaan om zonder voorafgaande toestemming van Deuter samen te werken met prijsvergelijkingssites (zoekmachinesvoorbehoud).
Toen een sportwinkel weigerde akkoord te gaan met de door Deuter gestelde voorwaarden, stopte Deuter de leveringen. De sportwinkel daagde Deuter vervolgens voor de rechter en vorderde dat Deuter veroordeeld zou worden haar verder te bevoorraden.
Het oordeel van het LG
Allereerst merkt het LG op dat een selectief distributiestelsel slechts dan niet onder het kartelverbod valt indien:
- de distributeurs worden gekozen op grond van objectieve criteria van kwalitatieve aard die uniform worden vastgesteld voor alle potentiële wederverkopers en zonder discriminatie worden toegepast,
- de eigenschappen van het betrokken product een dergelijk distributienetwerk noodzakelijk maken teneinde de kwaliteit ervan te behouden en het goed gebruik ervan te verzekeren, en
- de vastgestelde criteria niet verder gaan dan noodzakelijk is voor de instandhouding van het selectieve distributiestelsel.
Met betrekking tot de noodzaak van een selectief distributiestelsel verwijst het LG naar het Pierre Fabre arrest waarin het Europese Hof van Justitie heeft bepaald dat de instandhouding van een prestigieuze imago niet voldoende is om een selectief distributiestelsel te rechtvaardigen. Waarom het door Deuter ingevoerde selectieve distributiestelsel noodzakelijk was, kan uit het vonnis niet worden opgemaakt.
Het LG gaat vervolgens na of het marktplaatsenverbod en het zoekmachinevoorbehoud kwalitatieve criteria zijn die in het kader van het selectieve distributiestelsel van Deuter toelaatbaar zijn. In dit verband wijst het LG erop dat de Duitse literatuur verdeeld is over de vraag of een verbod om contractproducten verhandelen via online marktplaatsen van derden toelaatbaarheid is. Ook de Duitse jurisprudentie is verdeeld, met dien verstande dat in de meest recente uitspraken de rechters steeds tot de conclusie kwamen dat een verbod niet was toegestaan.
Deuter meende met name uit randnummer 54 van de Richtsnoeren verticale samenwerking van de Europese Commissie (Richtsnoeren) te kunnen afleiden dat het marktplaatsenverbod en het zoekmachinesvoorbehoud toelaatbaar waren. In randnummer 54 van de Richtsnoeren komt de navolgende passage voor:
“Zo kan een leverancier ook van zijn distributeurs verlangen dat zij platforms van derden gebruiken om de contractproducten uitsluitend te verdelen overeenkomstig de normen en voorwaarden die tussen de leverancier en zijn distributeurs waren overeengekomen voor het gebruik van internet door de distributeurs. Wanneer bijvoorbeeld de website van de distributeur wordt gehost door een platform van een derde, zou de leverancier kunnen verlangen dat de klanten de website van de distributeur niet bezoeken via een site die de naam of het logo van het platform van de derde draagt.[onderstreping EJ]”
Volgens Deuter volgt met name uit de laatste zin dat producenten van merkproducten hun distributeurs kunnen verbieden gebruik te maken van online marktplaatsen als eBay en Amazon, omdat deze marktplaatsen een eigen logo gebruiken. Het LG gaat hier niet in mee. De uitleg die Deuter aan randnummer 54 van de Richtsnoeren geeft zou betekenen dat een producent van merkproducten een wezenlijk deel van de online verkoop van haar distributeurs zou kunnen verbieden. Dit is niet in overeenstemming met het doel en de strekking van het kartelverbod. Dat de Richtsnoeren iets anders lijken te zeggen, helpt Deuter niet. Vanwege het Pierre Fabre arrest moet randnummer 54 van de Richtsnoeren als achterhaald worden beschouwd. Bovendien binden de Richtsnoeren slechts de Commissie, niet het LG. De consequentie is dat zowel het marktplaatsenverbod als het zoekmachinesvoorbehoud een hardekernbeperking vormen en dus in strijd zijn met het kartelverbod. Deuter wordt daarom veroordeeld de sportwinkel weer te bevoorraden.
Slot
Dit is de zoveelste Duitse uitspraak over het verbod van verkoop via online marktplaatsen. Zo kwam enige dagen voor de uitspraak van het LG, het Oberlandesgericht Schleswig Holstein tot een vergelijkbaar oordeel. In het artikel OLG Schleswig Holstein: verbod op verkoop via online marktplaatsen in strijd met het kartelverbod wordt dit oordeel besproken. En ook het Bundeskartellamt, de Duitse mededingingsautoriteit is kritisch. Hierover kunt u meer lezen in het artikel BkartA kritisch over het verbod op verkoop via online marktplaatsen. Wat de uitspraak van het LG zo bijzonder maakt is dat het LG van mening is dat randnummer 54 van de Richtsnoeren achterhaald is.
De Duitse jurisprudentie laat zien dat producenten van merkproducten die hun distributeurs willen verbieden de producten via online marktplaatsen te verkopen heel zorgvuldig te werk moeten gaan. Een verbod lijkt nog steeds mogelijk, maar de voorwaarden zijn heel streng.
Adviseurs moeten eveneens oppassen. Uit het onderhavige vonnis blijkt dat de advocaat die voor Deuter het selectieve distributiestelsel had opgezet, niet alleen aan de kant werd gezet, hij werd ook aansprakelijk gesteld. Daarom voegde deze advocaat zich aan de zijde van Deuter. Net als Deuter kreeg hij de kous op de kop.
