Vormgeving
Het modellenrecht beschermt het "uiterlijk van een voortbrengsel" waaronder de vorm ervan, het materiaal gebruik of andere aspecten. Het kan gaan om design of een ontwerp van ene product. Voortbrengselen die door het modellenrecht worden beschermd zijn bijvoorbeeld gebruiksvoorwerpen, kleding, meubels of een patroon van een stof, maar ook andere voortbrengsels vallen onder het modellenrecht.
Vereisten modellenrecht
Een model komt voor modelrechtelijke bescherming in aanmerking indien het model nieuw is en een eigen karakter heeft.
Een model is nieuw indien er niet eerder een identiek model voor het publiek beschikbaar is gesteld. Een model is ook identiek indien de kenmerken ervan slechts in onbelangrijke details verschillen. Op het moment dat het model al (eerder) voor het publiek beschikbaar is gesteld, is er een respijttermijn van 12 maanden om alsnog een registratie te verrichten. In dat geval is het model niet nieuwheidsschadelijk.
Een model heeft een eigen karakter indien de algemene indruk die dit model bij de geïnformeerde gebruiker wekt, verschilt van de algemene indruk die bij die gebruiker wordt gewekt door andere beschikbare modellen.
Uitzonderingen
Er zijn voortbrengselen die niet in aanmerking komen voor bescherming. Dat zijn uiteraard voortbrengselen die niet voldoen aan de vereiste van nieuwheid en eigen karakter, maar ook voortbrengselen waarvan de uiterlijke kenmerken enkel worden bepaald door de technische functie (de techniekrestrictie). Deze techniekrestrictie is bedoeld om het modellenrecht van het octrooirecht af te bakenen.
Ook het uiterlijk van een verbindingsstuk is in beginsel uitgesloten (denk aan de aansluiting van de stofzuigerslang op de stofzuiger).
Er bestaan nog andere gronden waardoor een modelrecht niet kan worden verkregen of nietig is (bijv. oudere gelijke modellen). Tot slot wordt er geen recht op een model verkregen indien de kenmerkende eigenschappen van het model onvoldoende uit het depot blijken.
Registratie modelrecht
Een modelrecht wordt verkregen door middel van inschrijving of registratie van het model. Bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom (BBIE) wordt bescherming verkregen voor het gehele Benelux-gebied. Ook is er de mogelijkheid om internationale bescherming te verkrijgen of bescherming voor de gehele Europese Unie. Een modelrecht wordt verkregen voor vijf jaar maar kan vier keer worden verlengd met een termijn van vijf jaar.
Niet-ingeschreven model
Het Europese recht biedt tevens bescherming voor een niet ingeschreven Gemeenschapsmodel (NIG). Een NIG hoeft niet te worden geregistreerd en komt gratis tot stand. Een NIG biedt bescherming voor drie jaar en beschermd tegen het namaken van het model.
Rechten modelhouder
De modelhouder heeft het uitsluitend recht om het model te gebruiken. Onder gebruiken wordt verstaan het vervaardigen, aanbieden, in de handel brengen, verkopen, leveren, verhuren, invoeren, uitvoeren, tentoonstellen of in voorraad hebben.
De modelhouder kan zich op grond van zijn uitsluitende recht verzetten tegen het gebruik van een voortbrengsel waarin het model is verwerkt of waarop het model is toegepast en dat hetzelfde uiterlijk vertoont als het gedeponeerde model, dan wel dat bij de geïnformeerde gebruiker geen andere algemene indruk wekt. Hierbij dient rekening te worden gehouden met de mate van vrijheid van de ontwerper bij de ontwikkeling van het model. Een procedure vindt meestal plaats in kort geding bij dagvaarding. De rechter gaat bij de beoordeling uit van de totaalindrukken van beide voortbrengselen. Van eenzelfde algemene indruk is meestal sprake als de producten slechts ondergeschikte verschillen vertonen.
Vragen?
Onze advocaten modellenrecht adviseren u graag over het modellenrecht. Hierbij kan worden gedacht aan het adviseren over en het aanpakken van modelinbreuken, het opstellen van overdrachtsaktes of licenties. Daarnaast denk zij ook graag mee over de beschermingsmogelijkheden van uw modellen of ontwerpen.
Joost becker, advocaat modellenrecht
