Airwair is de wereldwijde exclusieve licentienemer van het merk Dr. Martens en de exclusieve producent van schoenen die onder dit merk op de markt worden gebracht. Airwair krijgt veelvuldig te maken met bedrijven die vergelijkbare schoenen op de markt brengen. Om banalisering en generalisering van het ontwerp te voorkomen heeft Airwair eerder al opgetreden tegen schoenen die door Topshop en de Primark op de markt werden gebracht.
Op 12 januari 2021 is er opnieuw een vonnis gewezen waar de Dr. Martens schoenen centraal stonden, dit keer betrof het een zaak tegen Van Haren.
Dr. Martens 1460 Boot
In de zaak tussen Airwair en Van Haren stond de 1460 Boot van Dr. Martens die op 1 april 1960 voor het eerst is geproduceerd en op de markt is gebracht centraal. De schoen ziet er als volgt:
Van Haren
Van Haren heeft in haar collectie van 2020 de volgende schoenen op de markt gebracht:
Slaafse nabootsing
Airwair stelt dat de 1460 boot een eigen gezicht op de markt heeft en dat er sprake is van een verwarringwekkende gelijkenis tussen de 1460 boot en de schoenen van Van Haren. Het wekken van verwarring is bovendien ook nodeloos. Hierdoor is er volgens Airwair sprake van slaafse nabootsing van de 1460 boot.
Het arrest van de Hoge Raad van 19 mei 2017 (ALL Round/Simstars) staat centraal bij de beoordeling van de vraag of sprake is van slaafse nabootsing. Ten aanzien van de nabootsing van een product dat niet (langer) wordt beschermd door een intellectueel eigendomsrecht geldt dat nabootsing van dit product in beginsel vrijstaat. De nabootsing is niet toegestaan wanneer door die nabootsing verwarring bij het publiek valt te duchten en de nabootsende concurrent te kortschiet in zijn verplichting om bij dat nabootsen alles te doen wat redelijkerwijs, zonder afbreuk te doen aan de duidelijkheid of bruikbaarheid van zijn product, mogelijk en nodig is om te voorkomen dat door gelijkheid van beide producten gevaar voor verwarring ontstaat. Nabootsing op een wijze die nodeloos verwarring veroorzaakt is een vorm van oneerlijke mededinging. Van verwarring ten aanzien van het nagebootste product kan sprake zijn indien dat product een eigen gezicht heeft op de relevante markt, dat wil zeggen dat het zich in uiterlijke verschijningsvorm onderscheidt van andere, gelijksoortige producten op die markt (het Umfeld). De mate waarin dat product zich dient te onderscheiden van die gelijksoortige producten om bij het verschijnen van nabootsingen ervan een gevaar voor verwarring te kunnen doen ontstaan, hangt onder meer af van de aard en de hoeveelheid gelijksoortige producten die zich op dat moment op de desbetreffende markt bevinden.
Populariteit, reputatie en marktaandeel van een product kunnen er niet toe leiden dat een product een eigen gezicht op de markt heeft. De reputatie en mate van populariteit of bekendheid kunnen namelijk ook het gevolg zijn van bekendheid van de naam of het merk waaronder het product op de markt wordt gebracht. Tegen aantasting van bekendheid van de naam of het merk beoogt het verbod op slaafse nabootsing geen bescherming te bieden.
Airwair heeft ter onderbouwing van het eigen gezicht van de 1460 boot aangevoerd dat de boot een eigen gezicht op de markt heeft omdat deze op de markt voor modieus schoeisel voor dagelijks gebruik wordt verkocht als symbool van zelfbewustzijn, androgynie en onafhankelijkheid. De huidige markt zit vol met lookalikes die volgens Airwair juist bestaan omdat de 1460 boot zo’n onderscheidende look op de markt heeft.
Van Haren heeft het volgens haar geldende Umfeld in 2020 uiteengezet. Het is vervolgens aan Airwair om aannemelijk te maken dat de daarin afgebeelde modellen slaafse nabootsingen zijn van de 1460 boot zodat deze niet tot het Umfeld moeten worden gerekend. Daarnaast moet zij aannemelijk maken dat zij zich voldoende heeft ingespannen de verhandeling op de Nederlandse markt van deze nabootsingen te beëindigen door het verzenden van sommaties of het aanhangig maken van verbodsvorderingen.
Airwair onderkent zelf dat er een zeer groot aantal gelijksoortige boots op de markt wordt aangeboden. Echter heeft Airwair nagelaten te onderbouwen dat en waarom deze boots niet tot het Umfeld kunnen worden gerekend, bijvoorbeeld door te stellen dat deze slaafse nabootsingen zijn of later op de markt zijn verschenen. Airwair stelt wel druk bezig te zijn nabootsingen aan te pakken en heeft daarvan een verklaring overgelegd. Uit de verklaring blijkt echter dat er sprake is van een aanzienlijk aantal modellen dat door Airwair als gelijksoortig wordt beschouwd maar waartegen nog geen actie is ondernemen.
Gelet op het bovenstaande is volgens de rechtbank onvoldoende gebleken dat de 1460 boot in september 2020 een eigen gezicht op de markt had. Het kan zijn dat de 1460 boot in het verleden wel een eigen gezicht had maar dat deze inmiddels – gelet op de grote hoeveelheid vergelijkbare schoenen – is verwaterd. Doordat de 1460 boot geen eigen gezicht op de markt heeft kan er geen sprake zijn van slaafse nabootsing.
Ten overvloede overweegt de rechtbank dat indien de 1460 boot een eigen gezicht op de markt had, onvoldoende aannemelijk is gemaakt dat er sprake is van verwarringsgevaar. Bij de beoordeling of er sprake is van verwarring, gaat het om de invloed van de gelijkenis op de aankoopbeslissing van de consument. Volgens de rechtbank zijn de grootste en opvallendste elementen van de boots verschillend. Daarnaast wordt in aanmerking genomen dat de modellen van Van Haren aanzienlijk goedkoper zijn en dat deze modellen alleen bij Van Haren kunnen worden gekocht. Hierdoor is het te verwachten dat een consument in een winkel of op de webwinkel van Van Haren weet dat de daar tentoongestelde boots geen 1460 boot zijn noch afkomstig zijn van Dr. Martens. Daarom kan er geen sprake zijn van enige product- of herkomstverwarring.
Tot slot merkt de rechtbank op dat zij de vrees van Airwair begrijpt dat consumenten bewust de goedkopere Van Haren-schoenen kopen in de hoop dat derden die schoenen zullen waarnemen als Dr. Martens-schoenen en dat haar reputatie en merk als gevolg banaal of alledaags wordt. Het verbod op slaafse nabootsing biedt echter geen bescherming tegen aantasting van de bekendheid van de naam of het merk. In het arrest All Round/Simstars is weliswaar geoordeeld dat de vraag in hoeverre de consument bij de aankoopbeslissing zich zal laten leiden door de wijze waarop het product na aankoop wordt waargenomen, een omstandigheid is die meespeelt bij de beoordeling of er sprake is van nodeloze verwarring, maar deze omstandigheid is op zichzelf onvoldoende om te concluderen dat sprake is van nodeloze verwarring.
Tot slot
Hoewel Airwair deze strijd tegen Van Haren heeft verloren, zal dit niet de laatste uitspraak zijn waar de Dr. Martens schoenen centraal staan. Gezien de grote hoeveelheid vergelijkbare schoenen die op de markt beschikbaar zijn Airwair nog een heel pad te bewandelen. Heeft u vragen over uw (kleding)ontwerpen neem dan gerust contact met mij op.
Lorena van den Berg, advocaat intellectuele eigendomsrecht