YouTube is het platform waarop elke gebruiker kosteloos video’s kan publiceren. Regelmatig komt het voor dat op YouTube ook video’s worden geüpload waarmee inbreuk wordt gemaakt op auteursrechten. Herhaaldelijk staan er zulke (delen van) auteursrechtelijk beschermde films op YouTube. De auteursrechthebbenden hebben vaak de gegevens van deze uploaders nodig om tegen hen te kunnen optreden.
Handhaving van auteursrechten
Op grond van artikel 8 van de Richtlijn betreffende de handhaving van intellectuele-eigendomsrechten (Handhavingsrichtlijn) kan de auteursrechthebbende verlangen dat er gegevens van de inbreukmaker worden verstrekt. Onder die gegevens vallen onder andere namen en adressen van de inbreukmaker.
Het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) heeft op 9 juli 2020 beslist wat er precies onder het begrip “adressen” moet worden verstaan. In deze zaak ging het om de films “Parker” en “Scary Movie 5” die in de loop van 2013 en 2014 op YouTube werden geüpload. Constantin Film beschikt over de exclusieve gebruiksrechten op deze films.
Auteursrechtelijk beschermd materiaal op YouTube
Constantin Film eist dat YouTube en Google een reeks gegevens verschaffen over elk van de gebruikers die deze werken hebben geüpload.
Gebruikers die de video’s op YouTube willen uploaden moeten zich eerst bij Google registeren met een gebruikersaccount. Voor dit account is uitsluitend een naam, een e-mailadres en een geboortedatum nodig. Deze gegevens worden over het algemeen niet geverifieerd. Om video’s van meer dan 15 minuten op YouTube te uploaden moeten gebruikers ook een mobiel telefoonnummer opgeven. Bovendien geven de gebruikers YouTube en Google toestemming voor de opslag van serverlogboeken, met inbegrip van het IP-adres, de datum en het tijdstip van gebruik, en de verschillende zoekopdrachten.
Bij de Duitse rechter waren YouTube en Google veroordeelt om aan Constantin Film de namen en postadressen van de betrokken gebruikers te overhandigen. Constantin Film had echter enkel fictieve gebruikersnamen ontvangen en verzocht YouTube en Google haar aanvullende gegevens te verschaffen.
Deze aanvullende gegevens hebben betrekking op de e-mailadressen, mobiele telefoonnummers en IP-adressen van de gebruikers, het tijdstip van het uploaden van de video’s en het IP-adres dat deze gebruikers het laatst hebben gebruikt om via hun Google-account toegang te krijgen tot YouTube.
Het verzoek van Constantin Film is eerder door de Duitse rechter afgewezen. Die stelt nu aan het HvJ EU de vraag wat onder het begrip ‘adressen’ wordt verstaan, zoals bedoeld in artikel 8 van de Handhavingsrichtlijn.
Adresgegevens verstrekken?
De verwijzende Duitse rechter heeft kort gezegd de volgende vraag gesteld: Omvat het begrip ‘adressen’ uit de Handhavingsrichtlijn ook:
- de e-mailadressen van de gebruikers van de diensten en/of
- de telefoonnummers van de gebruikers van de diensten, en/of
- de door de gebruikers van de dienst voor het uploaden van de inbreukmakende bestanden benutte IP-adressen met inbegrip van het precieze tijdstip van uploaden?
Het HvJ EU stelt vast dat het begrip ‘adressen’ een Unierechtelijk begrip vormt dat in de regel in de gehele Unie op dezelfde manier moet worden uitgelegd.
De Handhavingsrichtlijn definieert het begrip ‘adressen’ niet. Hierdoor moet de betekenis en de draagwijdte ervan worden bepaald naar de in de omgangstaal gebruikelijke betekenis ervan, met inachtneming van de context waarin het wordt gebruikt en de doelstelling die worden nagestreefd door de Handhavingsrichtlijn.
De gebruikelijke betekenis van het begrip ‘adres’ wil zeggen: iemands woon- of verblijfplaats. Hieruit volgt dat het in principe geen betrekking heeft op het e-mailadres, telefoonnummer of IP-adres. Uit de voorbereidende werkzaamheden bij de totstandkoming van de Handhavingsrichtlijn volgt echter dat het begrip ‘adres’ niet alleen ziet op het postadres maar ook op het e-mailadres, het telefoonnummer of het IP-adres van de betrokken persoon. Deze uitleg wordt ook bevestigd door de context waarbinnen het begrip wordt gebruikt.
De Handhavingsrichtlijn heeft volgens het HvJ EU evenwel tot doel een juist evenwicht tot stand te brengen tussen enerzijds het belang dat de auteursrechthebbende hebben bij de bescherming van hun rechten, en, anderzijds, de bescherming van de belangen en grondrechten van de gebruikers van beschermd materiaal alsmede van het algemene belang.
In het bijzonder met betrekking tot artikel 8 van de Handhavingsrichtlijn heeft het HvJ EU reeds geoordeeld dat deze bepaling beoogt de eerbieding van verschillende rechten, met name het recht van de rechthebbende op informatie en het recht op bescherming van persoonsgegevens van de gebruikers, met elkaar in overeenstemming te brengen.
Er dient een juist evenwicht te worden verzekerd tussen deze twee grondrechten. Gelet op onder andere het verzekeren van het juist evenwicht komt het HvJ EU tot de conclusie dat het begrip ‘adressen’ niet ziet op het e-mailadres, telefoonnummer en IP-adres van gebruikers.
Conclusie
YouTube en Google zijn in deze zaak dus niet verplicht om de e-mailadressen, telefoonnummers en IP-adressen van hun gebruikers te verstrekken aan de auteursrechthebbenden. Het begrip ‘adressen’ heeft alleen betrekking op de woon- of verblijfplaats van een gebruiker en niet ook op het e-mailadres, telefoonnummer en IP-adres van de gebruiker. YouTube dan wel Google hoeft in dit geval dus niet alle gegevens van de betreffende gebruikers te verstrekken. Het HvJ EU oordeelt wel dat lidstaten de mogelijkheid hebben om vollediger informatie te ontvangen; oftewel om in hun wetgeving een bepaling op te nemen waarin de mogelijkheid staat om gegevens wel op te vragen. Ook dan zullen wel steeds, zo leid ik af uit het arrest, de verschillende (grond)rechten moeten worden afgewogen.
Lorena van den Berg, advocaat auteursrecht
