Het Nederlandse erfrecht houdt rekening met de mogelijkheid dat een nalatenschap negatief is. Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) geeft regels op grond waarvan erfgenamen zich kunnen beschermen tegen schulden van de erflater. Een erfgenaam is namelijk niet verplicht een erfenis te accepteren. Artikel 4:190 lid 1 BW bepaalt dat hij kan kiezen tussen zuivere aanvaarding, aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving (beneficiaire aanvaarding) of verwerping van de nalatenschap. Het belangrijkste rechtsgevolg van zuivere aanvaarding is dat de erfgenaam verplicht is om de schulden van de nalatenschap ten laste van zijn gehele vermogen te voldoen, zelfs ten laste van zijn privévermogen als blijkt dat zijn erfdeel niet toereikend is.
In de huidige erfrechtpraktijk zijn twee problemen geconstateerd. In de eerste plaats komt het voor dat een erfgenaam niet toekomt aan het nemen van een weloverwogen beslissing ten aanzien van het wel of niet aanvaarden van een nalatenschap, doordat hij op grond van artikel 4:192 lid 1 BW door gedragingen een nalatenschap zuiver kan aanvaarden. In de tweede plaats kan een erfgenaam die weloverwogen gekozen heeft voor zuivere aanvaarding geconfronteerd worden met een onverwachte schuld van de overledene. In beide gevallen kan een erfgenaam in financiële problemen komen te verkeren.
Onlangs is in verband hiermee een wetsvoorstel bij de Tweede Kamer ingediend om erfgenamen te beschermen bij negatieve nalatenschappen. In dit wetsvoorstel stelt de regering ten eerste voor om gedragingen die op grond van artikel 4:192 lid 1 BW leiden tot zuivere aanvaarding te beperken. Voorgesteld wordt om het begrip ‘een erfgenaam die zich ondubbelzinnig en zonder voorbehoud als een zuiver aanvaard hebbende erfgenaam gedraagt’ nader te duiden en te bepalen dat daarvan alleen sprake is als een erfgenaam beschikkingshandelingen verricht door goederen van de nalatenschap te verkopen, te bezwaren (bijvoorbeeld het vestigen van een hypotheekrecht) of op andere wijze aan het verhaal van schuldeisers te onttrekken. Een erfgenaam die bijvoorbeeld uit eigen middelen een rekening van de erflater betaalt of die in rechte een schuld betwist, aanvaardt in tegenstelling tot wat naar huidig recht geldt de nalatenschap niet zuiver. Het meenemen van inboedel zonder waarde leidt evenmin tot zuivere aanvaarding. Dit neemt niet weg dat het verstandig is om bij de ontruiming van de woning van de erflater goederen beschikbaar te houden voor (eventuele) schuldeisers om zodoende zuivere aanvaarding te vermijden.
Verder wordt voorgesteld om artikel 4:194a BW toe te voegen en daarin te bepalen dat een erfgenaam die na zuivere aanvaarding van de nalatenschap bekend wordt met een onverwachte schuld de mogelijkheid heeft om binnen drie maanden na ontdekking van deze schuld een verzoek bij de kantonrechter in te dienen om verhaal op zijn privévermogen te voorkomen ter voldoening van deze schuld. Indien de nalatenschap reeds vereffend of verdeeld is, kan de erfgenaam door de kantonrechter worden ontheven om de schuld te voldoen voor zover de schuld niet uit zijn erfrechtelijke verkrijging kan worden voldaan.
De bescherming van het voorgestelde artikel 4:194a BW kan alleen worden ingeroepen voor onverwachte schulden. Een onverwachte schuld is een schuld die de erfgenaam niet kende en evenmin behoorde te kennen op het moment dat hij de nalatenschap zuiver aanvaardde. Hiervan is geen sprake indien de erfgenaam van een onverwachte schuld op de hoogte was, maar stelt verrast te zijn over de hoogte van de schuld. Van een erfgenaam mag worden verwacht dat hij heeft onderzocht uit welke activa en passiva de nalatenschap bestaat. De voorgestelde bescherming geldt ook niet ten aanzien van activa die als gevolg van een tweetrapsmaking uit de nalatenschap van de bezwaarde verdwijnen. Tot slot zijn de kosten van vereffening, executele en boedelafwikkeling geen onverwachte schulden.
Mocht u meer willen weten over het (zuiver of beneficiair) aanvaarden of verwerpen van een nalatenschap dan wel over het hier besproken wetsvoorstel, dan kunt u contact opnemen met Bart Lotgerink.
Wetsvoorstel bescherming erfgenamen tegen schulden ingediend
Het Nederlandse erfrecht houdt rekening met de mogelijkheid dat een nalatenschap negatief is. Boek 4 van het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) geeft regels op grond waarvan erfgenamen zich kunnen beschermen tegen schulden van de erflater. Een erfgenaam is namelijk niet verplicht een erfenis te accepteren. Artikel 4:190 lid 1 BW bepaalt dat hij kan kiezen tussen zuivere aanvaarding, aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving (beneficiaire aanvaarding) of verwerping van de nalatenscha...
Leestijd
Auteur artikel
Bart Lotgerink
Gepubliceerd
27 juli 2015
Laatst gewijzigd
16 april 2018