In mijn vorige blog schreef ik dat YouTube niet de e-mailadressen, telefoonnummers en IP-adressen van haar gebruikers hoeft te verstrekken die inbreuk hebben gemaakt op de auteursrechten van derden. In dit blog gaat het over de vraag of YouTube aansprakelijk is indien haar gebruikers auteursrechtelijk beschermd materiaal uploaden. De advocaat-generaal (AG) van het Hof van Justitie van de Europese Unie heeft hier het een en ander over gezegd in zijn conclusie in de zaak Frank Peterson tegen Google en YouTube. De conclusie van de AG is niet bindend, maar de conclusie wordt vaak wel opgevolgd door het Hof van Justitie.
Frank Peterson tegen Google en Youtube
Frank Peterson is een muziekproducent en heeft voor de Duitse rechtbanken een procedure aangespannen tegen YouTube en het moederbedrijf Google. Op YouTube is namelijk muziek geüpload van de zangeres Sarah Brightmann, waarop Frank Peterson verschillende rechten heeft. Deze muziek is zonder zijn toestemming door de gebruikers van YouTube geüpload. De vraag die aan de orde komt is of YouTube hiervoor aansprakelijk is.
Richtlijn inzake elektronische handel
De Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt ("Richtlijn inzake elektronische handel") bevat in artikel 14 een beperkt aansprakelijkheidsregime voor hosting providers. YouTube wordt ook gezien als hosting provider.
Op grond van artikel 14 Richtlijn inzake elektronische handel is een hosting provider niet aansprakelijk voor de opgeslagen informatie (lees: geüploade video’s) indien hij niet daadwerkelijk kennis heeft van het inbreukmakende materiaal. Zodra de hosting provider wel kennis heeft of krijgt van het feit dat er inbreukmakende materiaal op zijn platform is moet hij direct handelen om die informatie te verwijderen of de toegang daartoe onmogelijk te maken. Om een beroep te kunnen doen op dit beperkte aansprakelijkheidsregime moet de hosting provider zich beperken tot een neutrale levering van zijn dienst met behulp van louter technische en automatische verwerking van de gegevens die hem door zijn klanten zijn verstrekt. De hosting provider mag dus geen actieve rol hebben.
Conclusie AG
De AG gaat in op reeds bestaande rechtspraak van het Hof van Justitie en concludeert dat YouTube inderdaad wordt aangemerkt als een hosting provider. Vervolgens is het de vraag of YouTube een actieve rol speelt of enkel een neutrale hosting provider is.
Volgens de AG heeft YouTube geen actieve rol en daarvoor geeft hij een aantal argumenten:
- De video’s worden automatisch geüpload en worden niet van te voren bekeken of geselecteerd door de beheerders van het platform;
- Het feit dat de video’s kunnen worden bewaard of gedownload wil niet automatisch zeggen dat YouTube daardoor een actieve rol heeft;
- De video’s worden niet zodanig op het platform geüpload dat het lijkt of de video’s van YouTube zelf afkomstig zijn;
- Het feit dat de video’s op YouTube op een bepaalde manier worden gestructureerd, er een zoekfunctie is en er verschillende categorieën zijn wil niet zeggen dat YouTube een actieve rol speelt;
- Het feit dat YouTube aan registreerde gebruikers een overzicht geeft van ‘aanbevolen video’s’ wil niet zeggen dat zij daarmee een actieve rol heeft;
- Ook het business model van YouTube is niet zodanig dat zij daarmee en actieve rol heeft;
- YouTube kan niet gezien worden als actieve hosting provider enkel om het feit dat zij proactief bepaalde checks uitvoert via haar Content ID om te voorkomen illegaal materiaal op haar platform terecht komt;
- Tot slot is in de SABAM-zaak geoordeeld dat platforms zoals YouTube kunnen vertrouwen op het beperkte aansprakelijkheidsregime van artikel 14 Richtlijn inzake elektronische handel.
Vervolgens is het de vraag of YouTube op de hoogte is van de illegale informatie en dit direct (had) moet(en) verwijderen. Volgens de AG heeft een hosting provider kennis van de illegale informatie op het moment dat dit wordt gemeld door bijvoorbeeld een gebruiker. Hierdoor zijn ook de zogenaamde ‘notice and take down’ verzoeken tot stand gekomen. Het enkele feit dat er illegaal materiaal op YouTube wordt geplaatst wil niet direct zeggen dat YouTube daar ook van op de hoogte is.
De AG komt tot de conclusie dat YouTube kan profiteren van het beperkte aansprakelijkheidsregime van artikel 14 Richtlijn inzake elektronische handel en niet aansprakelijk is voor inbreukmakend materiaal dat door haar gebruikers wordt geüpload.
DSM Richtlijn
Een interessante vraag is echter of dit in de toekomst ook zo blijft. Op 17 april 2019 is namelijk de Richtlijn inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG (“DSM Richtlijn”) tot stand gekomen. De DSM Richtlijn dient uiterlijk op 7 juni 2021 door alle lidstaten te worden geïmplementeerd.
Frank Peterson heeft deze richtlijn wel aangehaald maar de AG past deze richtlijn niet toe omdat het in strijd is met de rechtszekerheid om een nieuwe richtlijn met terugwerkende kracht toe te passen.
Toch is het wel interessant om te kijken wat de DSM Richtlijn mogelijk voor YouTube betekent. De DSM Richtlijn introduceert in artikel 17 namelijk een nieuw aansprakelijkheidsregime voor onder andere platformen zoals YouTube en Facebook. Artikel 17 bepaalt – grof samengevat – dat YouTube wordt gezien als degene die het materiaal uploadt en dus toestemming moet hebben van de auteursrechthebbenden. Indien zij geen toestemming heeft pleegt zij zelf auteursrechtinbreuk.
Echter aangezien YouTube vaak op voorhand niet weet welk materiaal gebruikers gaan uploaden, is het veelal lastig om vooraf toestemming te verkrijgen. Wanneer YouTube geen toestemming heeft moet zij alles in het werk stellen om:
- die toestemming wel te verkrijgen; en
- te voorkomen dat niet-toegestane werken beschikbaar zijn, en
- na ontvangst van een melding prompt optreden om specifieke niet-toegestane werken te verwijderen en toekomstige uploads daarvan te voorkomen, notice-and-staydown.
Artikel 17 heeft in de loop van de tijd veel kritiek gekregen. Het is afwachten hoe dit artikel in de toekomst wordt nageleefd door platformen zoals YouTube en Facebook.
Conclusie
Onder de huidige Richtlijn inzake elektronische handel is YouTube, volgens de AG, niet aansprakelijk voor inbreukmakend materiaal dat door haar gebruikers wordt geüpload. Echter met de komst van DSM Richtlijn gaat dit mogelijk veranderen. Het blijft voor nu gissen wat dit gaat betekenen voor platformen zoals YouTube en Facebook en haar gebruikers.
Lorena van den Berg, advocaat auteursrecht
