De opdrachtgever is verplicht het gerealiseerde bouwwerk te aanvaarden. De opdrachtgever kan de aanvaarding van het werk waartoe hij opdracht heeft gegeven echter weigeren, zolang het werk niet is voltooid of een belangrijk gebrek vertoont. Weigering van de aanvaarding op grond van onbeduidende gebreken is niet mogelijk, tenzij sprake is van zeer veel gebreken die in totaliteit een weigering rechtvaardigen. Door aanvaarding wordt de overeengekomen vergoeding opeisbaar, gaat de bewijslast met betrekking tot de aanwezigheid van gebreken over op de opdrachtgever, en beginnen de garantietermijnen te lopen. Aan de aanvaarding zijn derhalve veel belangrijke juridische gevolgen verbonden.
Vormen van aanvaarding
Aanvaarding kan expliciet plaatsvinden. Partijen komen daartoe een tijdstip overeen en stellen in het kader van de aanvaarding een opleveringsprotocol op dat dient te worden ondertekend. Aanvaarding kan echter ook fictief plaatsvinden, indien de ondernemer na voltooiing van het werk een passende aanvaardingstermijn heeft gesteld aan de opdrachtgever, en deze de aanvaarding niet voor afloop van deze termijn onder vermelding van ten minste één gebrek heeft geweigerd. Verder kan aanvaarding plaatsvinden door concludent (logisch, stilzwijgend) handelen, waarbij de opdrachtgever door zijn handelen kenbaar maakt dat hij van mening is dat het bouwwerk in wezen voldoet aan de contractuele eisen, bijvoorbeeld doordat de opdrachtgever het volledige arbeidsloon betaalt en niet reclameert over gebreken. Vaak wordt echter contractueel overeengekomen dat aanvaarding formeel dient plaats te vinden, zodat fictieve of concludente aanvaarding uitgesloten is.
Gedeeltelijke aanvaarding
Het is tevens mogelijk om een bouwwerk in gedeelten te aanvaarden. Bij een bouwcontract op grond van de Duitse VOB/B en bij een architecten- en ingenieurscontract is de opdrachtnemer zelfs gerechtigd te kiezen voor gedeeltelijke aanvaarding. Gedeeltelijke aanvaarding betreft de feitelijke aanvaarding van op zich voltooide deelwerkzaamheden en heeft alle desbetreffende juridische gevolgen. Tevens dient vervolgens een gedeeltelijke eindfactuur te worden opgesteld als voorwaarde voor betaling. Gedeeltelijke aanvaarding is mogelijk voor op zichzelf voltooide deelwerkzaamheden met betrekking tot het bouwwerk in de zin van zelfstandige bouwonderdelen en bouwfases, die als zodanig op zich ook gebruiksklaar zijn en kunnen worden gebruikt, d.w.z. dat hun functioneren kan worden beproefd, dat zij volgens de algemene verkeersopvatting als zelfstandig worden beschouwd, en dat zij vrij zijn van gebreken. Daarbij dient echter rekening te worden gehouden met het feit dat door gedeeltelijke aanvaarding de garantietermijn voor de desbetreffende deelwerkzaamheden begint te lopen, wat met name bij het doen gelden van eventuele garantieaanspraken van belang is.
Interpretatie van een aanvaarding
In de praktijk is een verklaring van aanvaarding echter niet altijd duidelijk. Zo diende het Oberlandesgericht (Gerechtshof) München in januari 2020 een besluit te nemen over de interpretatie van een verklaring van aanvaarding met betrekking tot een prefabwoning. In het bewuste geval had de opdrachtgever aan de opdrachtnemer een order verstrekt tot levering en bouw van een prefabwoning, bestaande uit een basispakket en diverse aanvullende werkzaamheden, onder andere een elektropakket kelder en een techniekpakket verwarming. In februari 2016 had de opdrachtgever een eindopleverings- en overdrachtsprotocol ondertekend, ofschoon de werkzaamheden met betrekking tot de technische installaties nog in volle gang waren, met name de werkzaamheden met betrekking tot de verwarming. Deze werkzaamheden werden pas in mei 2016 voltooid. Vervolgens had de opdrachtgever op de eindfactuur een aanzienlijk bedrag ingehouden, omdat de verwarmingskringverdelers niet correct waren aangebracht. De rechtbank in eerste aanleg veroordeelde de opdrachtgever tot betaling van de eindfactuur zonder enige inhouding, met de argumentatie dat de opdrachtgever de bouwwerkzaamheden door ondertekening van het opleveringsprotocol had aanvaard, zonder dat hij zich rechten in verband met gebreken of nog ontbrekende werkzaamheden had voorbehouden. De rechtbank in tweede aanleg heeft de eis tot betaling van de eindfactuur zonder enige inhouding echter afgewezen. Interpretatie van het opleveringsprotocol leidde volgens deze rechtbank tot de conclusie dat daarmee slechts een gedeeltelijke oplevering werd bedoeld, namelijk wat betreft het basispakket. Volgens de rechtbank stond het de opdrachtgever vrij om, voordat het totale werk was voltooid, die onderdelen van het werk te aanvaarden die bij natuurlijke beschouwing kunnen worden afgescheiden en in zoverre een zinvolle zelfstandige eenheid vormen. Door ondertekening van het opleveringsprotocol wilde de opdrachtgever duidelijk in ieder geval geen aanvullende werkzaamheden aanvaarden die op dat moment nog niet waren voltooid. Om deze reden hoefde hij zich ook geen ontbrekende of gebrekkige werkzaamheden uit de aanvullende pakketten voor te behouden.
Praktische tip
Om discussies over de omvang van de aanvaarding te voorkomen, is het in geval van gedeeltelijke aanvaarding van belang dat de omvang duidelijk wordt omschreven in het opleveringsprotocol. In het opleveringsprotocol dienen eventuele gebreken en nog niet uitgevoerde werkzaamheden duidelijk te worden vermeld, en dienen voltooiingstijdstippen te worden overeengekomen. Indien sprake is van een belangrijk gebrek, zijn bouwklanten gerechtigd om aanvaarding te weigeren. De aanwezigheid van zeer vele gebreken die op zich onbeduidend zijn, kan in totaliteit de weigering van de aanvaarding door de bouwklanten rechtvaardigen. In de praktijk gebeurt het zo goed als nooit dat een gebouw volledig vrij van gebreken wordt gebouwd. In de meeste gevallen vindt daarom - aansluitend op de inspectie - weliswaar aanvaarding plaats, echter onder het uitdrukkelijke voorbehoud dat gebreken binnen een bepaalde termijn worden verholpen, en afzonderlijke werkzaamheden worden voltooid. Dit voorbehoud alsmede het stellen van een termijn dienen beslist te worden opgenomen in het opleveringsprotocol. In dat geval behouden de bouwklanten alle aanspraken in verband met gebreken.
