Acquisitiefraude en de reflexwerking van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken

Op 20 februari 2013 heeft de rechtbank Groningen een uitspraak gedaan in een zaak over acquisitiefraude. het betrof een zaak die was aangespannen door MKB Nederland, Stichting Gilde Utrecht en A., een derde partij tegen Holland Internet Group B.V., Telefoongids.com B.V. en Infosite B.V. Deze partijen zouden zich schuldig hebben gemaakt aan acquisitiefraude.

In maart 2010 werd de Stichting Gilde Utrecht (hierna: de Stichting) telefonisch door Telefoongids.com benaderd omtrent advertentiemogelijkheden op de website van Telefoongids.com. Naar aanleiding van dit gesprek ontving de Stichting een offerte, waarin in kleine letters was vermeld dat de advertentie van de Stichting op de website geplaatst zou worden voor de duur van 36 maanden tegen een prijs van € 150,- per maand. Deze offerte werd voor akkoord geretourneerd. Nadien heeft er telefonisch een verificatiegesprek plaatsgevonden. Nadat op 12 april 2010 de Stichting de eerste nota ontving, heeft de Stichting direct contact opgenomen met Telefoongids.com om het ‘abonnement’ te stoppen vanwege de hoge kosten.

A. heeft een soortgelijke ervaring gehad met www.bedrijvengidsonline.nl, waarbij de prijzen eveneens onduidelijk bekend waren gemaakt. Hier betrof het een advertentieovereenkomst voor de duur van twaalf maanden tegen een bedrag van € 225,- per maand. A. heeft deze overeenkomst eveneens om haar moverende redenen opgezegd.

MKB Nederland, de Stichting en A. hebben vervolgens een procedure gestart tegen de betrokken wederpartijen. Hierin hebben zij onder andere een verklaring voor recht gevorderd dat de Richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt, zoals opgenomen in boek 6, titel 3, afdeling 3a van het Burgerlijk Wetboek reflexwerking heeft ten opzichte van kleine ondernemingen. Tevens is vernietiging dan wel ontbinding gevorderd van de overeenkomsten die de Stichting en A. met de betreffende wederpartijen hadden gesloten.

Met reflexwerking wordt bedoeld de rechter zich laat inspireren door de hierboven genoemde bepalingen uit boek 6 BW, in het geval een ondernemer of onderneming stelt dat de wederpartij oneerlijke handelspraktijken heeft toegepast. Op die manier krijgt die ondernemer of onderneming vergelijkbare rechtsbescherming toebedeeld. Volgens MKB Nederland zou het geen verschil moeten maken of de oneerlijke handelspraktijk gericht is op een consument dan wel op een (kleine) ondernemer of onderneming.

Een dergelijke algemene uitspraak over de reflexwerking zou doen, dit zou betekenen dat zij een algemene regel formuleert en daarmee buiten haar bevoegdheden treedt. De rechtbank sluit daarmee aan bij de overwegingen van de wetgever ten tijde van het doorvoeren van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. De wetgever heeft destijds aangegeven dat de richtlijn alleen ziet op bescherming van consumenten. Een kleine zelfstandige valt niet onder het beschermingsbereik van de richtlijn. Kleine zelfstandigen kunnen op basis van de bestaande mogelijkheden, zoals onrechtmatige daad, dwaling of bedrog, tegen dergelijke praktijken optreden. Volgens de wetgever is het in die individuele gevallen aan de rechter om te voorzien in rechtsbescherming tegen oneerlijke handelspraktijken. Kortom, de rechter wijst de vordering tot verklaring voor recht dat er sprake is van reflexwerking, af.

Met betrekking tot de vordering tot vernietiging dan wel ontbinding van de gesloten overeenkomsten beoordeelt de rechter de vraag of er in die specifieke individuele gevallen sprake kan zijn van reflexwerking. Ten aanzien van de Stichting oordeelt zij als volgt: artikel 6:193j BW keert de bewijslast om bij een vordering dat er sprake was van oneerlijke handelspraktijken. Dit betekent dat de gedaagde, in dit geval de wederpartij die als professionele partij het initiatief heeft genomen de overeenkomst tot stand te brengen, moet bewijzen dat zij de Stichting wel degelijk juist en volledig heeft geïnformeerd over de voorwaarden en gevolgen van de overeenkomst. In dit geval wordt de bewijslast inderdaad omgekeerd. Het bewijs dat wordt overlegd is onvoldoende om aan te nemen dat de Stichting inderdaad juist en volledig is geïnformeerd. Daarom wordt het standpunt van de Stichting dat zij is misleid, gevolgd. De overeenkomst wordt vernietigd wegens dwaling ex artikel 6:228 lid 1 sub b BW.

Ten aanzien van A. wordt de vordering tot vernietiging eveneens toegewezen. Hoewel aannemelijk is dat in haar geval wellicht dezelfde redenering kan worden gevolgd, is dit niet de reden voor toewijzing. De wederpartij van A. was failliet verklaard, waarna de curator was opgeroepen om namens de wederpartij voort te procederen. Dit heeft hij echter niet gedaan, waardoor de vordering van A. wordt toegewezen.

Uit deze uitspraak blijkt dat er in de lagere rechtspraak geen algemene regel geformuleerd zal worden over mogelijke reflexwerking van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken. Wel zal in ieder individueel geval beoordeeld worden of er sprake is van reflexwerking. Hierin heeft de rechter enige vrijheid, waardoor kleine zelfstandigen niet in de kou blijven staan wanneer zij het slachtoffer zijn van oneerlijke handelspraktijken, zoals de verkoop van (veel te dure) advertenties.

Door Christien Beernink, advocaat Ondernemingsrecht

Gerelateerde artikelen:
http://www.dzw.gr/01fd0

http://www.dzw.gr/df28e

http://www.dzw.gr/ce8e8