De coronacrisis raakt iedereen. Ook op het terrein van pensioen zijn de gevolgen voelbaar. Dat betekent echter niet dat we helemaal niets tegen die pensioengevolgen kunnen uitrichten. In deze bijdrage zal ik ingaan op de vraag wat HR, Finance en een bijna-pensioengerechtigde zoal tijdens deze coronacrisis kunnen doen om de pensioengevolgen in te perken.
Arbeidsduurverkorting en de NOW-regeling
In een eerdere bijdrage heb ik een recente Vraag & Antwoord van het Centraal Aanspreekpunt Pensioenen toegelicht met betrekking tot de mogelijkheid van een voortzetting van de pensioendeelneming tijdens de arbeidsduurverkorting. Inmiddels heeft de regering kenbaar gemaakt de regeling omtrent arbeidsduurverkorting niet langer open te stellen voor deze coronacrisis, maar een nieuwe regeling te introduceren, de NOW-regeling. Hierover heeft mijn kantoorgenote mr. Duran u eerder geïnformeerd. Uitgangspunt van de NOW-regeling is een volledige loondoorbetaling richting werknemers, zonder daarbij de koppeling te maken tussen al dan niet minder werken. Als gevolg hiervan lijkt het vraagstuk van de (on)mogelijkheid van voortzetting van de pensioendeelneming niet langer actueel. De pensioendeelneming kan immers gewoon ongewijzigd gecontinueerd worden tijdens gebruikmaking van de NOW-regeling.
Vraag die wel opkomt, is of de NOW-regeling ook voorziet in een compensatie van de pensioenkosten. Tot nu toe is alleen bekend dat een compensatie in de loonkosten aan werkgevers die zich geconfronteerd zien met een omzetdaling geboden wordt. Vooralsnog lijken de pensioenlasten daar niet onder te vallen. Gelet echter op de hoge premielast die veelal met de arbeidsvoorwaarde pensioen gemoeid is, valt er zeker wat voor te zeggen ook de pensioenlasten in de compensatieregeling te betrekken. Inmiddels hebben zowel de Pensioenfederatie als de Stichting van de Arbeid dit aan de orde gesteld. Hopelijk wordt dit signaal opgepikt door de regering en krijgt dit daadwerkelijk zijn beslag in de uitwerking van de NOW-regeling.
Uitstel betaling pensioenpremies
Wat nu als de werkgever niet langer in staat blijkt om de pensioenpremies te voldoen? De wijze waarop de pensioenregeling wordt uitgevoerd, is daarbij relevant.
Betreft het een pensioenregeling die wordt uitgevoerd door een bedrijfstakpensioenfonds? Houd er dan rekening mee dat er een tijdige melding betalingsonmacht plaatsvindt als de werkgever niet meer in staat is de premiefacturen te voldoen, ook om persoonlijke bestuurdersaansprakelijkheid te voorkomen (zie artikel 23 Wet Bpf)! Houd er daarnaast rekening mee dat het betalingsvoorbehoud van artikel 12 Pensioenwet niet geldt in relatie tot het bedrijfstakpensioenfonds. Met andere woorden: de werkgever is op grond van de wetssystematiek (Wet Bpf) gewoon premieplichtig. Dat geldt zowel ten aanzien van het werkgeversdeel als het werknemersdeel (waarna het werknemersdeel kan worden ingehouden op het brutosalaris). Een beroep op een ingrijpende wijziging van omstandigheden door de werkgever dat maakt dat de werkgever niet tijdig zou kunnen betalen, gaat hier dus niet op. Hooguit dat de werkgever kan proberen een betalingsregeling met het bedrijfstakpensioenfonds te treffen. Inmiddels heeft een aantal grote bedrijfstakpensioenfondsen, in het bijzonder binnen de bedrijfstakken waar de grootste klappen vallen, kenbaar gemaakt komende maand geen premies te incasseren. Wees er echter op bedacht dat dit voor lang niet alle bedrijfstakpensioenfondsen geldt! Vertrouw er dus niet zomaar op dat in deze crisistijd niet betaald hoeft te worden. Zoek altijd afstemming met het betreffende bedrijfstakpensioenfonds en doe zo nodig een tijdige melding betalingsonmacht.
Betreft het een pensioenregeling die wordt uitgevoerd door een andere uitvoerder, zoals een verzekeraar? Dan zou het betalingsvoorbehoud van artikel 12 Pensioenwet mogelijk wel soelaas kunnen bieden. Het is dan wel zaak dat zo’n betalingsvoorbehoud expliciet is opgenomen in de pensioenovereenkomst. Daarnaast zal sprake moeten zijn van een ingrijpende wijziging van omstandigheden. Het is zeker niet uitgesloten dat de impact van de coronacrisis op de organisatie van een werkgever kwalificeert als een ingrijpende wijziging van omstandigheden.
Kijk ook altijd wat hierover in de uitvoeringsovereenkomst met de verzekeraar geregeld is. Een verzekeraar is sowieso verplicht om bij een premieachterstand te handelen volgens de regels van artikel 29 van de Pensioenwet. Zie in dit verband mijn eerdere bijdrage over de betalingsachterstand bij een pensioenverzekering. Bij zo’n achterstand moet de verzekeraar zich aantoonbaar inspannen om de premies alsnog te innen. Daar ontstaat ook gelijk een spanningsveld. Enerzijds moet de verzekeraar zich aantoonbaar inspannen, anderzijds begrijpen verzekeraars ook dat het gezien de exceptionele situatie voor sommige werkgevers momenteel zeer lastig is om aan de plicht tot premiebetaling te voldoen. Tegelijkertijd kunnen ook de belangen van de werknemers op het spel komen te staan, omdat hun pensioenregeling bij een premieachterstand onder omstandigheden met terugwerkende kracht premievrij mag worden gemaakt. Hier mag uiteraard ook niet te lichtzinnig mee worden omgegaan, zij het dat geen enkele werknemer er belang bij heeft als de werkgever omvalt als gevolg van een pensioenpremielast die in de gegeven omstandigheden te zwaar is komen te drukken.
Via dit kennisportal wordt u op de hoogte gehouden van eventuele nieuwe ontwikkelingen aangaande dit onderwerp van de premieachterstand. De verwachting is dat hier de komende dagen/weken nog wel het een en ander in gaat gebeuren. In ieder geval is de Pensioenfederatie hierover momenteel in overleg met de overheid, sociale partners en toezichthouders. Ook het Verbond van Verzekeraars heeft aandacht voor het eerder gesignaleerde spanningsveld.
Aankoop pensioenuitkering
Bijna-pensioengerechtigden die met het pensioenkapitaal vlak voor hun pensioendatum binnenkort een pensioen moeten gaan aankopen (als sprake is van een premie- of kapitaalovereenkomst), zien zich geconfronteerd met een forse impact van de coronacrisis op hun pensioen. Als gevolg van de crisis zijn er heftige koersbewegingen waar te nemen, waardoor de pensioenpot fors kan tegenvallen. Daar komt ook nog eens bij de momenteel zeer lage rente, waardoor het tarief waarmee pensioen moet worden aangekocht ongunstig uitpakt.
Deze bijna-pensioengerechtigden doen er echt verstandig aan zich te laten adviseren door bijvoorbeeld een registerpensioenadviseur. Er zijn namelijk verschillende mogelijkheden om de gevolgen proberen te verzachten, zoals:
- Uitstel van de pensioendatum (vanuit de speculatie dat de tijden weer in gunstige zin zullen gaan veranderen). Fiscaal gezien bestaan hiertoe mogelijkheden, maar het is wel zaak dat het pensioenreglement van de pensioenuitvoerder hier ook in voorziet. De uitvoerder of een adviseur kan de werknemer hierover desgewenst informeren.
Ga in dit verband ook met de werkgever in gesprek of het mogelijk is nog iets langer door te werken. De wet biedt hiertoe verschillende mogelijkheden, nu de wettelijke pensioenopzeggingsmogelijkheid (zonder dat een ontslagvergunning van het UWV vereist is) in de regel ook per een later moment mag dan de reguliere pensioenleeftijd (zoals de AOW-leeftijd). Voor zover de arbeidsovereenkomst automatisch zou zijn geëindigd, als gevolg van een pensioenontslagbeding heeft de werkgever tevens ruimere mogelijkheden tot het aangaan van contracten voor bepaalde tijd (door de verruimde ketenregeling).
Uitstel van de pensioendatum mag overigens vanuit fiscaal oogpunt niet voor alle uitkeringsregelingen (bijvoorbeeld niet voor eindloon en middelloon). Bovendien mag dit tot maximaal 5 jaar na de AOW-datum. Zie in dit verband ook de Vraag & Antwoord 10-001 van CAP d.d. 20 juni 2019.
- Deeltijdpensioen
- Tijdelijk een lager en daarna hoger pensioen (of andersom)
- Uitruil van opgebouwd partnerpensioen in ouderdomspensioen (of andersom)
Voor al deze keuzemogelijkheden geldt dat dit ook sterk afhankelijk is van de persoonlijke financiële situatie. Gezien de impact van de te maken keuzes en de verwevenheid met fiscaliteiten, de mogelijkheden die het geldende pensioenreglement al dan niet bieden en de situatie op het werk doen bijna-gepensioneerden er verstandig aan hierin niet lichtzinnig tot een keuze te komen.
Impact
Corona houdt de gemoederen bezig. Oog voor een goede gezondheid staat buiten kijf op de eerste plaats en gelukkig kunnen we rekenen op al die zorgprofessionals die zich vol toewijding inzetten voor onze maatschappij. Pensioen is natuurlijk niet het eerste waar je in deze tijden aan denkt, maar dat neemt niet weg dat ook pensioen een forse impact kan hebben, zowel gezien de veelal forse (premie)last voor de ondernemer terwijl tegelijkertijd de omzetten fors afnemen als voor de werknemer die graag zijn dekking voor pensioen behouden ziet. Niet alleen ouderdomspensioen, maar vlak ook het arbeidsongeschiktheids- en nabestaandenpensioen niet uit! Ook de positie van de bijna-pensioengerechtigde die binnenkort misschien een pensioenkapitaal moet gaan aankopen, is in de gegeven omstandigheden allesbehalve benijdenswaardig.
