De vragen van de Europarlementariërs
Aanleiding voor de vragen van de Europarlementariërs was de Russische boycot. Deze boycot heeft, in de ogen van de getroffen groenten- en fruittelers, geleid tot een ernstige verstoring van de markt voor de door de boycot getroffen groenten en fruit. Artikel 222 GMO-Verordening geeft de Commissie de bevoegdheid om in geval van een dergelijke marktverstoring het kartelverbod tijdelijk buiten toepassing te verklaren. Gelet hierop werden de navolgende vragen gesteld:
- Is de Commissie bereid om een uitvoeringshandeling vast te stellen waarbij tijdelijk van het kartelverbod (artikel 101, lid 1, VWEU) wordt afgeweken om gezamenlijk optreden dat anders in strijd zou zijn met het kartelverbod mogelijk te maken? Wanneer zal de Commissie over deze maatregel beslissen?
- Bestaat de mogelijkheid van een afwijking krachtens artikel 222 GMO-Verordening ook voor niet-aangesloten producenten, niet-erkende producentenorganisaties?
- Kan de Commissie garanderen dat een eventuele tijdelijke afwijking van het kartelverbod daadwerkelijk louter tijdelijk zal zijn en alleen op het Russische invoerverbod van toepassing zal zijn?
Het antwoord van de Commissie
In haar antwoord wijst de Commissie er op dat de in artikel 222 Verordening 1308/213 GMO geregelde bevoegdheid zeer uitzonderlijk is. De bevoegdheid is bedoeld om uitvoeringshandelingen vast te stellen die de markt stabiliseren wanneer deze ernstig wordt verstoord. Teneinde artikel 222 Verordening 1308/2013 te kunnen toepassen moet voldaan zijn aan de navolgende voorwaarden:
- Er moet een periode van ernstige marktverstoring zijn.
- De betrokken overeenkomsten en besluiten mogen de goede werking van de interne markt niet ondermijnen, ze mogen uitsluitend tot doel hebben de betrokken sector te stabiliseren en ze moeten tot één of meer acties behoren die in het artikel worden gespecificeerd.
- De Commissie moet reeds andere uitzonderlijke maatregelen hebben getroffen overeenkomstig artikelen 219, 220 en 221 van Verordening 1308/2013 (het gaat daarbij om maatregelen (i) ter bestrijding van marktverstoringen, (ii) waarbij producten in het kader van een openbare interventie zijn aangekocht, of (iii) waarbij steun voor particuliere opslag is verleend).
De tekst van artikel 222 GMO-Verordening maakt duidelijk dat het kartelverbod enkel buiten toepassing kan worden verklaard ten aanzien van acties van erkende producentenorganisaties (ook wel telersverenigingen genoemd), erkende unies van producentenorganisaties en de leden van dergelijke organisaties. Het kartelverbod kan volgens de Commissie dus niet buiten toepassing worden verklaard voor acties van niet-erkende productenorganisaties of onafhankelijke producenten.
Een op artikel 222 GMO-Verordening gebaseerde buitentoepassingverklaring van het kartelverbod dient noodzakelijkerwijs tijdelijk van aard te zijn. De tekst van artikel 222 GMO-Verordening bepaalt uitdrukkelijk dat de maatregel niet langer mag duren dan zes maanden, met een mogelijke verlenging van zes extra maanden.
Commentaar
In de landbouw geldt er een specifiek mededingingsregime. Voor de landbouwproducten die getroffen zijn door de Russische boycot wordt dat thans geregeld in de GMO-Verordening. Deze verordening, die van kracht is sedert 1 januari 2014, introduceerde de mogelijkheid om het kartelverbod buiten toepassing te verklaren in geval van een ernstige marktverstoring. Tot op heden heeft de Commissie nog geen gebruik gemaakt van deze bevoegdheid. De vragen van de Europarlementariërs waren dan ook een uitgelezen kans voor de Commissie om duidelijk te maken op welke wijze zij van de nieuwe bevoegdheid gebruik gaat maken. Helaas stelt het antwoord van de Commissie op dit punt teleur. De Commissie zegt niet meer dan dat zij ieder verzoek om toepassing van artikel 222 GMO-Verordening zorgvuldig zal onderzoeken. Daar moeten we het helaas mee doen.
