GMO en het kartelverbod
Het kartelverbod is gewoon van toepassing op alle sectoren die onder de GMO Verordening vallen, tenzij deze verordening voorziet in een afwijkende regeling. Afspraken tussen producenten van primaire landbouwproducten kunnen dus in strijd zijn met het kartelverbod. Dit is anders als een beroep kan worden gedaan op een bagatelregeling dan wel een groeps- of wettelijke vrijstelling. Het kartelverbod is evenmin van toepassing indien de Producentenorganisatie (PO) en haar leden als een economische eenheid kan worden aangemerkt. Doen deze uitzonderingen zich niet voor dan kan een met het kartelverbod strijdige afspraak toch op grond van de GMO Verordening toegelaten zijn.
Contracteren in de sectoren olijfolie, rundvlees en bepaalde akkerbouwgewassen
De vorig jaar ingevoerde GMO Verordening introduceerde de mogelijkheid voor producenten van olijfolie, rundvlees en bepaalde akkerbouwgewassen om producentenorganisaties (PO's) op te richten die het aanbod van de leden mogen bundelen en verkopen zonder dat dit strijd oplevert met het kartelverbod.
Teneinde gebruik te kunnen maken van de geboden mogelijkheid tot gezamenlijke verkoop moet aan de navolgende voorwaarden worden voldaan:
| i) | de PO moet als zodanig erkend zijn; | |
| ii) | de PO moet ten minste een van de volgende doelstellingen nastreven: | |
| a. | het concentreren van het aanbod van de leden; | |
| b. | het afzetten van de producten van de leden; | |
| c. | het optimaliseren van de productiekosten; | |
| iii) | de activiteiten van de PO moeten significante efficiëntievoordelen opleveren; | |
| iv) | de leden van de PO mogen de producten – behoudens strikte uitzonderingen – niet buiten de PO om verkopen; | |
| v) | het volume dat de PO verkoopt mag niet groter zijn dan 15% van de nationale productie in de sectoren rundvlees en akkerbouwgewassen en 20% in de sector olijfolie; | |
| vi) | de PO moet de nationale autoriteiten informeren over de hoeveelheid producten die worden afgezet. | |
Contracteren door PO's in het algemeen
In sommige sectoren die onder de GMO Verordening vallen moeten, in andere sectoren mogen PO’s het concentreren van het aanbod en het verkopen van de producten van de leden als doelstelling hebben. Uit jurisprudentie blijkt dat als een PO vorenbedoelde doelstelling heeft, de leden van de PO het merendeel van hun producten moeten verkopen via de PO. In het kader van deze verkopen is het de PO de verkoopvoorwaarden dient vast te stellen.
Deze vorm van gezamenlijke verkoop is niet in strijd met het kartelverbod, ook niet als geen beroep kan worden gedaan op een bagatelregeling dan wel een groeps- of wettelijke vrijstelling of de PO en haar leden geen economische eenheid vormen. Het is namelijk vaste jurisprudentie dat de Europese landbouwregels voorrang hebben op de mededingingsregels. Dit betekent dat activiteiten van een PO die worden verricht om in de GMO Verordening opgenomen doelstellingen te realiseren niet strijdig zijn met het kartelverbod.
Anders dan in de sectoren rundvlees, olijfolie, akkerbouwgewassen en melk en zuivelproducten, gelden er in de overige sectoren die onder de GMO Verordening vallen geen beperkingen ten aanzien van bijvoorbeeld het te verkopen volume. In beginsel mag een PO de volledige nationale productie verkopen. Een voorbeeld hiervan is POV, een PO van varkenshouders. In deze recent opgerichte en erkende PO zijn inmiddels 3/5 van alle Nederlandse Varkenshouders verenigd. Blijkens de website van POV, heeft deze PO uitdrukkelijk als doel marktmacht te creëren.
Dat gezamenlijke verkoop door een erkende PO niet strijdig is met het kartelverbod wordt bevestigd in de toelichting van de RVO op de Regeling producenten- en brancheorganisaties. De RVO zegt expliciet:
“Het voordeel van de status van erkende PO bestaat eruit dat uit een erkenning blijkt dat de PO voldoet aan de Europese regelgeving. De activiteiten van de PO stemmen overeen met de doelstellingen van het Europees Landbouwbeleid en vormen geen inbreuk op de geldende mededingingsregels.”
Conclusie
De door de Commissie als extra vrijstelling van het kartelverbod gepresenteerde nieuwe regels voor PO's in de sectoren rundvlees, olijfolie en akkerbouwgewassen om de producten van de leden te verkopen, lijken deze PO’s juist te beperken in hun onderhandelingsmogelijkheden. PO’s in andere onder de GMO Verordening vallende sectoren hebben, op PO’s in de sector melk en zuivelproducten na, beduidend meer ruimte om het aanbod van hun leden bundelen en verkopen.
