Concentratiecontrole door de NZa

Met ingang van 1 januari 2014 is het zorgaanbieders op grond van artikel 49a lid 1 Wet marktordening gezondheidszorg (Wmg) verboden een concentratie als bedoeld in de Mededingingswet (Mw) tot stand te brengen alvorens deze eerst te laten toetsen door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

Toepasselijkheid Wmg
De zorgspecifieke regels in de Wmg gelden voor zorgaanbieders of ziektekostenverzekeraars. Voor de toepasselijkheid van de Wmg is het niet relevant  of een zorgaanbieder is aan te merken als een onderneming in de zin van de Mededingingswet.

Concentratie
Ten aanzien van het begrip “concentratie” sluit de Wmg aan bij de definitie die de Mededingingswet geeft. Als een concentratie in de zin van de Mededingingswet worden aangemerkt: (i) een fusie, (ii) het verkrijgen van directe of indirecte zeggenschap door een onderneming over een (gedeelte van een) andere onderneming (bijvoorbeeld een bestuurlijke fusie), of (iii) het tot stand brengen van een volwaardige joint-venture.

De praktijk wijst uit dat met name de vraag of er sprake is van een volwaardige joint-venture hoofdbrekers oplevert. Een volwaardige joint venture is (1) een gemeenschappelijke onderneming (2) die duurzaam (3) alle functies van een zelfstandige economische eenheid vervult.

Verplichte controle van de concentratie
Een concentratie van zorgaanbieders moet bij de NZa worden gemeld als bij de concentratie ten minste één zorgaanbieder betrokken is die door 50 of meer personen zorg doet verlenen. Indien een zorgaanbieder waar 55 personen werkzaam zijn die zorg verlenen, een schoonmaakbedrijf over neemt waar geen personen werkzaam zijn die zorg verlenen, moet deze concentratie toch bij de NZa worden gemeld. Volgens de wetsgeschiedenis kunnen ook dergelijke concentraties immers een effect hebben op de organisatie van de zorgverlening, waardoor de kwaliteit of de bereikbaarheid van de zorgverlening in het geding kunnen komen.

De NZa kan op grond van artikel 49d Wmg overigens in spoedeisende gevallen ontheffing verlenen van de zorgspecifieke concentratiecontrole. Van deze mogelijkheid heeft de NZa inmiddels een eerste maal gebruik gemaakt met betrekking tot de overname van een groot deel van de Stichting Reakt door de Parnassia Groep.

De zorgspecifieke concentratiecontrole door de NZa gaat vooraf aan de concentratiecontrole door de Autoriteit Consument en Markt. Artikel 34 lid 2 Mw regelt dat bij de ACM geen concentratiemelding kan worden ingediend indien een concentratie onderworpen is aan de zorgspecifieke concentratiecontrole van de NZa en een ontheffing ontbreekt. Een concentratie moet bij de ACM worden gemeld als de in het Besluit tijdelijke verruiming toepassingsbereik concentratietoezicht op ondernemingen die zorg verlenen genoemde omzetdrempels worden overschreden. Indien bij een zorgaanbieder 50 of meer personen werkzaam zijn die zorg verlenen, kan het voorkomen dat een concentratie wel bij de NZa moet worden gemeld, maar niet bij de ACM.

De melding
In de melding moet inzicht worden verschaft in de verwachte effecten van de beoogde concentratie. Hoewel deze effecten volgens artikel 49b lid 1 Wmg in een rapport moeten worden beschreven, heeft de NZa ervoor gekozen het meldingsformulier zo in te richten dat alle relevante effecten in het formulier worden opgesomd. Uit artikel 49b lid 2 Wmg volgt dat de NZa in dit kader moet worden geïnformeerd over de navolgende onderwerpen:

1. de doelstellingen van de concentratie;


2. de redenen voor concentratie;


3. de structuur van de beoogde organisatie van de zorgaanbieder of zorgaanbieders;


4. de financiële gevolgen van de concentratie voor de zorgaanbieder of zorgaanbieders;


5. de gevolgen van de concentratie voor de zorgverlening aan de cliënt;


6. de risico’s van de concentratie voor de kwaliteit en bereikbaarheid van de zorg en de wijze waarop deze risico’s worden ondervangen;


7. het oordeel en de aanbevelingen van cliënten, personeel en andere betrokkenen over het voornemen tot concentratie en de wijze waarop zij dit kenbaar hebben kunnen maken, alsmede een onderbouwing voor de wijze waarop het oordeel of de aanbevelingen zijn meegewogen bij het voornemen tot concentratie;


8. de wijze waarop en het tijdsbestek waarbinnen de concentratie zal worden gerealiseerd.

Het uitgangspunt is dat de NZa binnen vier weken naar de melding laat weten of de concentratie wordt goedgekeurd. Dit is geen fatale termijn. De NZa kan de termijn dus overeenkomstig de Algemene wet bestuursrecht (Awb) verlengen.

Toetsingskader
De NZa onthoudt haar goedkeuring aan de concentratie indien:

1. cliënten, personeel en andere betrokkenen niet op een zorgvuldige wijze zijn betrokken bij de voorbereiding van de concentratie, waarbij zij in ieder geval tijdig en op begrijpelijke wijze op de hoogte moeten zijn gebracht van de inhoud van de concentratieplannen en de manier waarop oordelen of aanbevelingen hierover kenbaar kunnen worden gemaakt;


2. het oordeel en de aanbevelingen van cliënten, personeel en andere betrokkenen niet overtuigend en beargumenteerd zijn meegewogen in de besluitvorming tot concentratie;


3. als gevolg van de concentratie de continuïteit van bij algemene maatregel van bestuur aangewezen vormen van zorg in gevaar komt;


4. het rapport waarin een toelichting op de voorgenomen concentratie wordt gegeven onvoldoende inzicht biedt in de verwachte effecten van de beoogde concentratie aan de hand van de eisen.

Aan de goedkeuring kan de NZa voorwaarden, voorschriften of beperkingen verbinden.