In de uitspraak (ECLI:NL:RVS:2018:1790) heeft een omwonende bezwaar tegen de voetbalkooi omdat de zichtlijnen en de ruimtelijke beleving van het plantsoen, waaraan hij woont, aantast. Volgens de betreffende appellant is een voetbalkooi niet een speelvoorziening, maar een voor sport en spel ingerichte speelplaats. Onder speelvoorzieningen worden in het normale spraakgebruik de voorzieningen begrepen die het spelen mogelijk maken, zoals een schommel of een wip. Een speelplaats is daarentegen een zelfstandig afgebakende ruimte met een relatief forse oppervlakte. Een voor voetbal ingerichte speelplaats is volgens de omwonende in ieder geval niet toegestaan, omdat het bestemmingsplan ter plaatse niet in een sportgelegenheid voorziet.
Normaal spraakgebruik
Volgens zowel de rechtbank als de Afdeling moet de voetbalkooi wél worden aangemerkt als een speelvoorziening. Omdat de betekenis van het begrip “speelvoorziening” in het bestemmingsplan niet is omschreven heeft de rechtbank voor de uitleg van dit begrip volgens de Afdeling aansluiting kunnen zoeken bij de betekenis die daaraan in het normale spraakgebruik wordt gegeven. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen (uitspraak van 16 januari 2014, ECLI:NL:RVS:2014:163), dient volgens het normale spraakgebruik onder een speelvoorziening te worden verstaan “een in de openbare ruimte - buiten - gelegen gelegenheid om te kunnen spelen”. De voetbalkooi kan daaronder worden begrepen. De Afdeling trekt daarbij een parallel met een eerdere uitspraak van 9 april 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:1216), waarin (zelfs) een kunstgrasvoetbalveld als speelvoorziening is aangemerkt.
De problematiek uit deze uitspraak had kunnen worden voorkomen met een duidelijke definitie van het begrip speelvoorziening. Dat de Afdeling bij gebrek hieraan aansluiting zoekt bij het normale spraakgebruik is niets nieuws onder de zon. Het is wel aardig om te weten dat onder een speelvoorziening ook een voetbalkooi wordt geschaard. Dit lijkt mij ook terecht nu hierin niet in verenigingsverband wordt gesport, zodat een aanduiding sportvoorziening niet nodig is. Het bestemmen van voetbalkooien echter gaat niet altijd goed.
Voetbalkooien en andere bestemmingsplannen
In een uitspraak van 16 maart 2011 (ECLI:NL:RVS:2011:BP7787) gaat de gemeente Alblasserdam in de fout. De raad heeft wel aannemelijk gemaakt dat de voetbalkooi voorziet in een behoefte en dat geen alternatieve speelvoorzieningen, dan wel alternatieve locaties aanwezig zijn in de nabije omgeving van de voetbalkooi. Echter, de betreffende appellant heeft een belang bij het gevrijwaard te blijven van de overlast die de voetbalkooi onweersproken met zich brengt. De raad heeft met zijn stelling dat overlast vanwege de voetbalkooi een handhavingsaspect betreft, niet onderkend dat overlast niet slechts wordt veroorzaakt door misbruik van de voetbalkooi, maar ook door het reguliere gebruik daarvan, waartegen niet handhavend zal kunnen worden opgetreden. Hierbij neemt de Afdeling in aanmerking dat reeds een aantal maatregelen is getroffen, maar dat niet is komen vast te staan dat de overlast daardoor relevant is afgenomen. Het verlagen van het hek van de voetbalkooi heeft bijvoorbeeld tot gevolg dat meer ballen uit de kooi in de tuinen van appellant wordt geschoten. Van de zijde van de raad is in dit verband ter zitting toegelicht dat het spannen van een net over de voetbalkooi waardoor ballen niet meer uit de kooi in de tuinen kunnen worden geschoten, uit veiligheidsoverwegingen niet mogelijk is. Van belang is verder dat geen duidelijk beeld is van de mate van geluidoverlast die omwonenden ondervinden vanwege de voetbalkooi. De raad heeft ter zitting in dat verband wel erkend dat sprake zal zijn van hoge piekniveaus. Om die reden is het belang van appellant niet op zorgvuldige wijze heeft afgewogen tegen de belangen die gediend zijn met het behoud van de voetbalkooi. Het plan wordt op dit onderdeel vernietigd.
Omgevingsvergunning en voorschriften
In een uitspraak van 25 juli 2012 (ECLI:NL:RVS:2012:BX2573) blijkt dat het van belang kan zijn dat een gemeente, ondanks een onherroepelijke bestemming die een voetbalkooi toestaat, aan de te verlenen omgevingsvergunning voorwaarden verbindt. Het college van b&w van de gemeente Lexmond had verzekerd dat het erop zal toezien dat de voetbalkooi daadwerkelijk om 22.00 uur zal worden afgesloten. Nu deze maatregel volgens het college nodig is om een goed woon- en leefklimaat te garanderen, maar deze niet in het besluit dan wel de daarvan deel uitmakende stukken is opgenomen, is het besluit volgens de Afdeling niet zorgvuldig voorbereid en daarmee in strijd met artikel 3:2 van de Awb. De Afdeling lost dit pragmatisch op door zelf te bepalen dat aan de omgevingsvergunning het voorschrift wordt verbonden dat tussen 22.00 uur en 08.00 uur geen gebruik mag worden gemaakt van de voetbalkooi.
Verzoek om handhaving
Als het bestemmingsplan en de omgevingsvergunning een gelopen koers is, dan kan worden verzocht om handhaving van Algemeen Plaatselijke Verordening. Vaak bevat deze een verbodsbepaling voor het gebruiken van toestellen of geluidsapparaten (niet zijnde een inrichting op grond van de Wet milieubeheer) op een zodanige wijze dat dit voor omwonenden hinder veroorzaakt. Uit een uitspraak van 5 maart 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:731) blijkt dat het weigeren om handhavend op te treden omdat aan de betreffende appellant is aangeboden om voorzieningen aan zijn woning te treffen niet zo maar geoorloofd is. In dat geval is sprake van een onevenwichtige en onredelijke afweging van de betrokken belangen, die voor de betreffende appellant onevenredig nadelig uitpakt. Door uitsluitend een pakket aan maatregelen aan de appellant aan te bieden, zonder overige maatregelen te nemen die de geluidshinder voorkomen of beperken, heeft het college de last van de voetbalkooi geheel bij appellant neergelegd. Dat is niet toegestaan. Omdat de gemeente later met succes een ontheffing verleent van de APV staat de betreffende appellant overigens nog steeds met lege handen. Dat brengt mij op de rol van de burgerlijke rechter.
Onrechtmatige hinder
Het handelen in overeenstemming met een publiekrechtelijke vergunning vrijwaart niet van aansprakelijkheid uit hoofde van een onrechtmatige daad (zie hiervoor een eerder kennisartikel van mijn hand). Dat is al oude jurisprudentie van de Hoge Raad (ECLI:NL:PHR:1972:AC1311). Dit “oude” uitgangspunt is nog steeds actueel en ook in andere gevallen van toepassing zoals in geval van door de gemeente verleende ontheffingen (ECLI:NL:RBZLY:2011:BQ4846), vergunningvrije aanbouwen en gedoogsituaties (rechtbank Middelburg 5 augustus 1992, KG 1992/400). Hoewel als uitgangspunt geldt dat het de vergunninghouder in beginsel vrij staat gebruik te maken van en te handelen overeenkomstig een verleende vergunning kan er onder bijzondere omstandigheden aanleiding bestaan om daarvan af te wijken. Het is daarom zaak als houder van een vergunning of andersoortige publiekrechtelijke toestemming eventuele klachten over hinder niet te negeren, maar te onderzoeken of er aanleiding bestaat om maatregelen te treffen. Dat kan de kans op aansprakelijkheid verminderen. De gemeente Wassenaar is dus ondanks een onherroepelijke vergunning gewaarschuwd.
Voor meer informatie over bestemmingsplannen, omgevingsvergunningen, verzoeken om handhaving en onrechtmatige hinder in relatie tot o.a. voetbalkooien kunt u contact opnemen met Jasper Molenaar, advocaat op de sectie Overheid & Vastgoed.
