Drie ton boete voor een ' feitelijk leidinggevende', de ACM haalt fors uit.

Op 9 juni 2015 werd bekend dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) Lecturama Uitgeverij B.V. fors heeft beboet voor overtreding van consumentenregels. Het gaat om een boete van € 745.000,-- voor het bedrijf, maar opvallender is dat de ACM ook de feitelijk leidinggevende een boete oplegt van maar liefst € 300.000,--.

Iedereen kent ze wel, de callcenters die bellen over een mooie prijs die gewonnen is in een wedstrijd vanwaar u niet eens wist dat u daaraan meedeed. Of voor een fantastisch abonnement of een proefpakket, helemaal gratis. Zo ook Lecturama. ACM verwijt Lecturama nu kort gezegd te handelen in strijd met de Wet koop op afstand omdat zij aan het begin van verkoopgesprekken niet duidelijk maken wat het doel van het gesprek is. Ook wordt Lecturama verweten zich schuldig te hebben gemaakt aan oneerlijke handelspraktijken door onder andere onrechtmatig gebruik te maken van het woord “gratis” in bepaalde aanbiedingen. In 2011 was Lecturama door (destijds) de Consumentenautoriteit gewaarschuwd naar aanleiding van klachten. Lecturama beloofde beterschap, maar blijkbaar niet voor lange duur, gezien de boetes die nu zijn opgelegd.

 

Feitelijk leidinggeven

De ACM legt aan de uiteindelijk aandeelhouder van Lecturama, een natuurlijk persoon, een boete op voor het feitelijk leidinggeven aan de overtredingen, dit naast de boete aan het bedrijf zelf. De mogelijkheden voor het opleggen van een boete aan een natuurlijk persoon wegens het feitelijk leidinggeven aan verboden gedragingen, zijn beperkt. In dit specifieke geval was het verwijt dat de natuurlijk persoon, die weliswaar formeel de positie vervulde van commissaris van Lecturama, een centrale positie bekleedde in het geheel van bedrijven dat de handelspraktijk van Lecturama in stand heeft gehouden. Zijn visie over het bedrijf was leidend, de natuurlijk persoon was vaak ook initiator voor het maken van verschillende plannen. Zijn akkoord was noodzakelijk voor grote maar ook kleinere beslissingen in de uitvoering van de handelspraktijk en om die reden was de betreffende persoon soms tot in detail op de hoogte van het reilen en zeilen. Deze persoon werd in veel opzichten gezien als “de grote baas” en had, naar het oordeel van de ACM, een voorbeeldfunctie binnen de onderneming. Uiteindelijk is deze natuurlijke persoon de eindverantwoordelijke binnen Lecturama, althans dit volgt uit verklaringen van een directeur en een medewerker bij Lecturama. Op essentiële beslissingen moet het finale akkoord worden verkregen van deze (natuurlijke) persoon. Om die reden stelt de ACM zich op het standpunt dat de natuurlijke persoon feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedragingen.

 

Juridisch kader

Deze verwijten moeten natuurlijk wel worden getoetst aan het juridisch kader van (onder meer) artikel 5:1 lid 3 Awb en artikel 51 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht. In dat artikel is bepaald dat indien een strafbaar feit wordt begaan door een rechtspersoon, de strafvervolging kan worden ingesteld en de in de wet opgenomen straffen en maatregelen kunnen worden uitgesproken tegen de rechtspersoon zelf dan wel tegen hen die tot het feit opdracht hebben gegeven, alsmede tegen hen die feitelijk leiding hebben gegeven aan de verboden gedraging. Een leidinggever is degene die, al dan niet op grond van een formele dienstbetrekking, feitelijk zeggenschap kan uitoefenen over de gedraging van de onderneming. Een natuurlijk persoon kan beboetbaar leidinggeven aan een overtreding van een onderneming door actieve gedragingen, waarbij de overtreding wordt bevorderd, alsmede ook door passieve gedragingen, waarbij de overtreding juist wordt bevorderd door niets te doen, door niet in te grijpen waar dat wel had gemoeten. In het Wetboek van Strafrecht is hiervoor ook bepaald dat van feitelijk leidinggeven onder omstandigheden sprake kan zijn als de betreffende functionaris, hoewel daartoe bevoegd èn redelijkerwijs ook gehouden, maatregelen ter voorkoming van de verboden gedragingen achterwege laat en daarmee bewust de aanmerkelijke kans aanvaardt dat de verboden gedragingen zich zullen voordoen.

 

Tegen de achtergrond van de feiten die in het onderzoeksrapport naar voren zijn gekomen, stelt de ACM zich dus op het standpunt dat de natuurlijk persoon in kwestie feitelijk leiding heeft gegeven aan de verboden gedragingen. Juist vanwege het feit dat deze persoon zo’n voorbeeldfunctie had binnen de onderneming, uiteindelijk zeggenschap had over het reilen en zeilen binnen de organisatie en door medewerkers ook werd gezien als de uiteindelijke baas, is een persoonlijke boete van maar liefst € 300.000,-- op zijn plaats volgens de ACM. Daarbij houdt de ACM er ook rekening mee dat Lecturama in 2011 al gewaarschuwd was door maar liefst drie verschillende toezichthouders. Lecturama heeft toen ook beterschap beloofd, maar heeft zich niet gehouden aan haar eigen toezeggingen.

Dit besluit laat maar weer eens zien dat boetes ook (steeds vaker) opgelegd (kunnen) worden aan natuurlijke personen die als feitelijk leidinggever en soms als opdrachtgever zich schuldig maken aan verboden gedragingen. Ook de omvang van de boete is bepaald niet mals. Het feit dat ook deze toezichthouder een behoorlijk forse boete oplegt, toont maar weer aan dat de natuurlijke personen niet meer buiten schot blijven.