Hoofdstuk 15 Omgevingswet; what’s new?
Algemeen
Het onderwerp ‘schade’ heeft een plekje gekregen in hoofdstuk 15 in de Omgevingswet. Hoofdstuk 15 zal regelingen bevatten voor de vergoeding van schade die door de overheid wordt veroorzaakt als gevolg van rechtmatig overheidshandelen. In het wetsvoorstel omvat hoofdstuk 15 twee afdelingen: een afdeling over een algemene regeling voor schadevergoeding door rechtmatig overheidshandelen (nadeelcompensatie, afdeling 15.1) en een afdeling over schadevergoeding bij gedoogplichten (afdeling 15.2). Afdeling 15.3 van het hoofdstuk is gereserveerd voor schadeloosstelling bij onteigening, hiervoor zal een regeling worden opgenomen in de Aanvullingswet grondeigendom Omgevingswet.
Nadeelcompensatie
De regeling voor nadeelcompensatie, neergelegd in afdeling 15.1 van het voorstel, is er op gericht duidelijkheid te bieden bij wie, waarvoor en wanneer om welke schadevergoeding kan worden verzocht. Het voorstel voor afdeling 15.1 beoogt zo inzicht te bieden in het verloop en de uitkomst van schadeprocedures. De Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel (pagina 18) noemt als belangrijkste voorstellen:
1. De afbakening van schadeoorzaken tot oorzaken die rechten en plichten voor burgers scheppen;
2. Het verleggen – ten opzichte van de geldende wetgeving – van het moment dat om schadevergoeding kan worden gevraagd, van de inwerkingtreding van een plan of regel naar het moment dat een omgevingsvergunning wordt verleend of met een activiteit is begonnen;
3. Een vast wettelijk forfait voor indirecte schade bij waardevermindering van een onroerende zaak.
De voorstellen in afdeling 15.1 zijn een aanvulling op de algemene regeling voor nadeelcompensatie in titel 4.5 Awb. De reikwijdte is evenwel minder ruim dan het brede toepassingsbereik van de huidige titel 4.5 Awb. De reden hiervoor is dat als een schadeoorzaak niet in artikel 15.1 is opgenomen, niet alsnog langs de weg van de Awb om schade kan worden verzocht.
Schadevergoeding bij gedoogplichten
Afdeling 15.2 van het wetsvoorstel bevat een regeling voor de vergoeding van schade bij gedoogplichten die op grond van hoofdstuk 10 van de Omgevingswet gelden (wettelijke gedoogplichten) of die bij beschikking worden opgelegd. Deze afdeling gaat als bijzondere schadevergoedingsregeling voor op de in afdeling 15.1 opgenomen algemene regeling voor nadeelcompensatie. Afdeling 15.1 is dan ook niet van toepassing op schadevergoeding als gevolg van gedoogplichten die op grond van hoofdstuk 10 zijn opgelegd.
Afdeling 15.2 van het wetsvoorstel omvat een zestal artikelen, te weten:
- Artikel 15.11: dit artikel bevat enkele begripsbepalingen.
- Artikel 15.12: in dit artikel is geregeld dat de initiatiefnemer de schadevergoeding moet betalen, waarop een recht bestaat op basis van deze afdeling.
- Artikel 15.13: dit artikel regelt – samengevat – de reikwijdte van de schadevergoeding vanwege wettelijke gedoogplichten. Voor wettelijke gedoogplichten geldt dat de schade wordt vergoed op basis van het egalitébeginsel en in aansluiting op titel 4.5 Awb.
- Artikel 15.14: dit artikel – duidelijk geënt op de formulering van de schadeloosstelling o.g.v. art. 40 Ow – expliciteert het uitgangspunt dat bij gedoogplichtbeschikkingen een volledige schadeloosstelling wordt toegekend.
- Artikel 15.15: op grond van dit artikel wordt schadevergoeding als gevolg van gedoogplichten echter afgewikkeld via een dagvaardingsprocedure bij de burgerlijke rechter als niet tot minnelijke overeenstemming wordt gekomen.
- Artikel 15.16: in dit artikel wordt het onderzoek en de vergoeding van schade geregeld voor schade vanwege grondwateronttrekkingen en infiltraties.
Ten slotte
Met de instemming van de ministerraad met het wetsvoorstel Invoeringswet Omgevingswet is de stelselwijziging die de nieuwe Omgevingswet teweeg brengt weer een stapje dichterbij. De Invoeringswet voorziet in twee regelingen voor schadevergoeding door rechtmatig overheidshandelen, beide regelingen zijn op hoofdlijnen in dit artikel besproken.
Wilt u meer weten over de nieuwe Omgevingswet? Wij vertellen u er graag meer over. Neem gerust contact op met Hanna Zeilmaker of Joske Hagelaars