Concentratiecontrole
De concentratiecontrole wordt geregeld in de Mededingingswet (Mw). Een concentratie is een (bestuurlijke) fusie of het oprichten van een joint venture. Het voornemen een concentratie tot stand te brengen, moet bij de ACM worden gemeld indien de in artikel 29 Mw genoemde omzetdrempels worden overschreden. Dit is het geval als (i) de gezamenlijke wereldwijde omzet van alle betrokken ondernemingen meer is dan € 113.450.000,--; en (ii) minimaal twee van de betrokken ondernemingen in Nederland een omzet hebben behaald van € 30.000.000,-- of meer.
Voor ondernemingen die zorg verlenen, gelden echter op grond van het Besluit tijdelijke verruiming toepassingsbereik concentratietoezicht op ondernemingen die zorg verlenen lagere omzetdrempels. Indien dergelijke ondernemingen een concentratie tot stand willen brengen, zal deze concentratie bij de ACM moeten worden gemeld indien (i) de gezamenlijke wereldwijde omzet van alle betrokken ondernemingen meer is dan € 55.000.000,-- en (ii) minimaal twee van de betrokken ondernemingen in Nederland een omzet van € 10.000.000,-- of meer behaald hebben, waarvan ten minste € 5.500.000,-- met zorg.
Als “zorg” wordt aangemerkt:
- zorg als bedoeld in artikel 2, eerste lid, onderdeel a tot en met l, van het Besluit zorgaanspraken AWBZ;
- zorg als bedoeld in artikel 10 van de Zorgverzekeringswet;
- zorg als bedoeld in artikel 1, onderdeel h, van de Wet maatschappelijke ondersteuning.
Nieuwe regels voor concentraties van zorgaanbieders
Op grond van artikel 2 van de nieuwe beleidsregel moet de ACM nagaan of een voorgenomen concentratie van zorgaanbieders ertoe leidt dat het gezamenlijke marktaandeel als gevolg van de voorgenomen concentratie 35% of meer gaat bedragen. Hierbij dient de ACM gemotiveerd toe te lichten welke marktafbakening is gehanteerd.
Indien het gezamenlijke marktaandeel als gevolg van de voorgenomen concentratie 35% of meer gaat bedragen, dient de ACM de navolgende voor de zorg specifieke aspecten te betrekken bij de beoordeling of een vergunningseis gesteld wordt:
- de transparantie van kwaliteit van zorg;
- het reisgedrag of de reisbereidheid van cliënten;
- de mogelijkheden voor toetreding van zorgaanbieders;
- de mate waarin zorginkopers invloed hebben op het keuzegedrag van cliënten.
De ACM moet in haar besluit toelichten hoe deze aspecten van invloed zijn geweest op haar oordeel.
De nieuwe beleidsregel voorziet erin dat de ACM bij concentraties die onder deze beleidsregel vallen, per zorgaanbieder de meest betrokken cliëntenraad uitnodigt om een zienswijze af te geven over de gevolgen van de voorgenomen concentratie. Hetzelfde dient de ACM te doen ten aanzien van die gemeenten die in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) zorg inkopen bij de zorginstellingen die bij de concentratie betrokken zijn.
Nieuwe regels voor concentraties van zorgverzekeraars
Anders dan bij voorgenomen concentraties van zorgverleners, is bij voorgenomen concentraties van zorgverzekeraars het gezamenlijke marktaandeel als gevolg van de voorgenomen concentratie niet relevant. Wel moet de ACM op grond van artikel 3 nagaan welke markten relevant zijn voor de concentratie en dit nader toelichten en motiveren.
Verder schrijft de nieuwe beleidsregel voor dat de ACM bij voorgenomen concentraties van zorgverzekeraars de navolgende voor de zorg specifieke aspecten betrekt bij de beoordeling of een vergunningseis gesteld wordt:
- de verbinding tussen de polismarkt en de inkoopmarkt;
- de mogelijkheden voor toetreding van zorgverzekeraars en de rol van kleine zorgverzekeraars;
- de differentiatie van de polismarkt;
- coördinatie-effecten.
De ACM moet in haar besluit toelichten hoe deze aspecten van invloed zijn geweest op haar oordeel.
Slot
Ten aanzien van concentraties van zorginstellingen is het al sinds jaar en dag gebruikelijk dat de ACM, voorheen de NMa, kijkt naar het reisgedrag van cliënten/patiënten. Het reisgedrag van cliënten is immers medebepalend voor de omvang van de relevante geografische markt. De praktijk wijst echter uit dat de ACM meestal uitgaat van een relatief geringe reisbereidheid en heel terughoudend is om onderzoeken te aanvaarden die een ruimere reisbereidheid voorspellen.
Ook de inkoopmacht van zorgverzekeraars/zorgkantoren wordt door de ACM al meegenomen in de beoordeling van concentraties. Vorig jaar kwam de ACM, toen nog de NMa, ten aanzien van een drietal ziekenhuisfusies tot de conclusie dat zorgverzekeraars over compenserende inkoopmacht beschikken. Dat niet automatisch wordt aangenomen dat zorgverzekeraars over compenserende inkoopmacht beschikken, blijkt uit het recente besluit van de ACM ten aanzien van de voorgenomen fusie van twee Westbrabantse ziekenhuizen.
