In mijn vorige artikelen https://www.dirkzwager.nl/kennis/artikelen/nieuwe-wet-in-duitsland-aangenomen-in-het-kader-van-toeleveringsketen/ en https://www.dirkzwager.nl/kennis/artikelen/nieuws-van-de-german-desk-het-is-van-kracht-het-duitse-lieferkettensorgfaltspflichtgesetz/ heb ik de verplichtingen en gevolgen van het Lieferkettensorgfaltspflichtengesetz (LkSG) geschetst. De kwestie van mogelijke aansprakelijkheid is natuurlijk cruciaal voor ondernemingen - wat staat hen in geval van een overtreding te wachten?
Overtredingen en boetes
Ondernemingen kunnen alleen aansprakelijk worden gesteld voor hun eigen gedragingen, niet voor die van derden (bijvoorbeeld hun leveranciers). Een overtreding is dus een schending van hun verplichtingen uit hoofde van het LkSG. Als bedrijven niet voldoen aan hun verplichtingen inzake risicomanagement, risicoanalyse, het instellen van een klachtenprocedure, het nemen van preventieve maatregelen, het effectief verhelpen van vastgestelde mensenrechtenschendingen, enz. kunnen zij boetes tegemoet zien die kunnen oplopen tot 8 miljoen EUR of tot 2% van hun jaaromzet. Het op omzet gebaseerde boetekader geldt alleen voor ondernemingen met een jaaromzet van meer dan 400 miljoen EUR. Het gaat dus om sancties door middel van publiekrechtelijke procedures en door middel van het bestuurlijk strafrecht.
Ook kunnen ondernemingen die de wet overtreden voor maximaal drie jaar worden uitgesloten van de gunning van overheidsopdrachten indien een boete van een bepaald minimumbedrag wordt opgelegd. Het Bundesamt für Wirtschaft und Ausfuhrkontrolle (BAFA) handhaaft dit met doeltreffende handhavingsinstrumenten en uitgebreide controlebevoegdheden om het beheer van de toeleveringsketen van ondernemingen te controleren.
Civielrechtelijke aansprakelijkheid jegens derden
Een overtreding van de uit het LkSG voortvloeiende verplichtingen vormt geen civielrechtelijke aansprakelijkheid; het LkSG is niet bedoeld om extra aansprakelijkheidsrisico's voor ondernemingen te creëren. Er zijn echter meningen die een aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad volgens § 823 lid 1 BGB wegens schending van de zorgvuldigheidsverplichtingen beamen.
Daarnaast zijn er natuurlijk al bestaande grondslagen voor aansprakelijkheid. Werknemers in het buitenland kunnen bijvoorbeeld voor Duitse rechtbanken een schadevergoeding eisen als zij vinden dat hun rechten door een Duitse onderneming zijn geschonden. Dan wordt echter het recht toegepast van het land waar de schade zich heeft voorgedaan. Een nieuw aspect van de wet is dat getroffen personen in de toekomst de mogelijkheid zullen hebben om binnenlandse vakbonden en niet-overheidsorganisaties te machtigen tot het voeren van een civiele procedure wanneer het gaat om een mogelijke schending van de in § 2, lid 1 LkSG genoemde primaire rechtsposities, zoals het leven en de lichamelijke integriteit. Het recht van de plaats waar de schade zich heeft voorgedaan, d.w.z. in de regel buitenlands recht, blijft van toepassing op de desbetreffende procedure.
Bovendien dreigt aansprakelijkheid op contractueel niveau bij een schending van een contractuele verplichting.
Aanbevolen maatregelen
Het BAFA heeft handleidingen gepubliceerd met praktische tips voor e.g. de uitvoering van de risicoanalyse (https://www.bafa.de/DE/Lieferketten/Risikoanalyse/risikoanalyse_node.html) een vragenlijst https://www.bafa.de/SharedDocs/Downloads/DE/Lieferketten/fragenkatalog_berichterstattung.pdf?__blob=publicationFile&v=4 en nog meer nuttige handleidingen. Deze kunnen de betrokken bedrijven helpen bij de uitvoering van risicobeheer, risicoanalyse en andere vereiste maatregelen in het kader van het LkSG.
