Meervoudig gebruikte contracten als algemene voorwaarden
Beperking van de aansprakelijkheid wordt normaal gesproken in alle contracten overeengekomen. Daarbij kunnen veel contracten worden gekwalificeerd als algemene voorwaarden. Als algemene voorwaarden gelden naar Duits recht niet alleen de typische ‘kleine letters’ en als algemene voorwaarden geformuleerde voorwaarden, maar “alle voor een groot aantal contracten voorgeformuleerde contractuele voorwaarden, die de ene partij bij het sluiten van een contract aan de andere partij stelt”, § 305 lid 1 van het Duitse Burgerlijk Wetboek (BGB). Daarmee gelden in Duitsland alle voorgeformuleerde standaardteksten, derhalve ook tekstpassages die steeds opnieuw worden gebruikt in offertes en orderbevestigingen en meervoudig gebruikte contracten, als algemene voorwaarden. Voor zover onderstaand wordt gesproken over algemene voorwaarden, worden daarmee dus niet alleen de als algemene voorwaarden bestempelde voorwaarden waarnaar een ondernemer bij het sluiten van een contract meestal verwijst, maar ook deze andere voorgeformuleerde standaardteksten bedoeld.
Gevolg van ongeldige algemene voorwaarden
In Nederland is een verdergaande beperking van de aansprakelijkheid in algemene voorwaarden mogelijk dan in Duitsland. In Duitsland is de rechtspraak de laatste 10 jaar zodanig gewijzigd dat het niet alleen bij B2C-zaken, maar ook bij B2B-zaken nauwelijks nog mogelijk is om in algemene voorwaarden een zinvolle beperking van de aansprakelijkheid op te nemen. De uitsluiting en de beperking van aansprakelijkheid in algemene voorwaarden dienen met de grootst mogelijke zorgvuldigheid te worden geformuleerd en voortdurend te worden aangepast aan de actuele rechtspraak, aangezien in geval van ongeldigheid daarvan de totale aansprakelijkheidsclausule ongeldig wordt. In geval van ongeldigheid is beperking waarbij de geldigheid behouden blijft niet mogelijk. In dit geval geldt namelijk de aansprakelijkheid volgens de wet, wat men door het vastleggen van algemene voorwaarden juist wil voorkomen.
Onmogelijkheid om de aansprakelijkheid te beperken ten aanzien van verplichtingen die van essentieel belang zijn voor de nakoming van een contract
De Duitse rechtbanken verbieden reeds lange tijd de vrijstelling van aansprakelijkheid voor lichamelijk letsel of de niet-nakoming van verplichtingen die van essentieel belang zijn voor de nakoming van een contract, de zgn. kardinale verplichtingen. Daarbij wordt het begrip ‘kardinale verplichtingen’ ruim opgevat. In de rechtspraak worden onder ‘kardinale verplichtingen’ alle verplichtingen begrepen “die dienen te worden nagekomen om een ordelijke uitvoering van het contract überhaupt mogelijk te maken, en op de nakoming waarvan de andere partij vast vertrouwt en mag vertrouwen”. Daartoe behoort nagenoeg iedere verplichting die relevant is voor de contractuele relatie, zoals de verplichting tot levering van goederen zonder gebreken, de naleving van termijnen en de nakoming van veiligheids-, adviserings- en beschermingsverplichtingen. Wie een dergelijke verplichting niet nakomt, is aansprakelijk voor de schade die daarvan het gevolg is. De aansprakelijkheid hiervoor kan noch worden uitgesloten, noch op enige andere wijze worden beperkt. Beperking van aansprakelijkheid kan derhalve ook bij B2B-zaken in algemene voorwaarden uitsluitend worden overeengekomen ten aanzien van de niet-nakoming van verplichtingen die niet essentieel zijn voor de uitvoering van een contract. Niet-nakoming van verplichtingen door werknemers en andere hulpkrachten wordt eveneens toegerekend aan de ondernemer.
Betekent dit dat in Duitsland helemaal geen zinvolle beperking van aansprakelijkheid mogelijk is? Toch niet.
Beperking van de omvang van de aansprakelijkheid
In algemene voorwaarden kan een beperking van de omvang van de aansprakelijkheid in geval van eenvoudige nalatigheid worden opgenomen. Voor gevallen van grove nalatigheid of opzet is dat niet mogelijk. De aansprakelijkheid kan hier worden beperkt tot de voorzienbare en typische schade. Ondernemers beperken hun aansprakelijkheid graag tot de dekking van een door hen afgesloten verzekering. Dat is toegestaan, mits deze dekking hoger is dan de typische voorzienbare schade. Derhalve dient te worden gezorgd voor een dekking van voldoende omvang, om niet het risico te lopen dat de desbetreffende clausule ongeldig is. Daarnaast worden eigen risico’s die de aansprakelijkheid voor geringe schade beperken of uitsluiten door de rechtspraak erkend.
Beperking van aansprakelijkheid in individuele overeenkomsten
Een verdergaande beperking van de aansprakelijkheid of vrijstelling daarvan is mogelijk in individuele overeenkomsten. In dit verband is het voor ondernemers raadzaam om met name bij een langdurige zakelijke relatie een korte individuele mantelovereenkomst te sluiten, waarin naast de aansprakelijkheid tevens andere essentiële aspecten van de zakelijke relatie worden vastgelegd.
In geval van aansprakelijkheid kan een geldige beperking van de aansprakelijkheid u veel geld besparen. Wij adviseren u dan ook om een en ander vroegtijdig te regelen. Hierbij zijn wij u graag behulpzaam.
