Maar is een algemeen verbod op cessie in algemene voorwaarden naar Duits recht überhaupt mogelijk?
Volgens § 399 BGB (Duits Burgerlijk Wetboek) kan een vordering niet worden gecedeerd indien een cessie bij overeenkomst met de schuldenaar is uitgesloten. Of een dergelijke overeenkomst middels algemene voorwaarden met consumenten kon worden gesloten, is lang omstreden geweest. Volgens het BGH is een verbod op cessie van vorderingen in algemene voorwaarden jegens consumenten slechts rechtsgeldig wanneer het een inhoudelijke toetsing aan § 307, lid 1, zin 1, BGB doorstaat.
Een uitsluiting van de cessie op vorderingen was tegenover de consument soms niet rechtsgeldig in de zin van § 307 lid 1 zin 1 BGB, wanneer een rechtmatig belang van de ondernemer bij de uitsluiting van een cessie niet bestond of wanneer de rechtmatige belangen van de consument bij een cessie zwaarder wogen dan het belang van de ondernemer bij de uitsluiting van een cessie (laatstelijk BGH, arrest van 17 april 2012 - XR 76/11, NJW 2012, 2107).
Spelregels voor het gebruik van algemene voorwaarden
Het wetsvoorstel inzake faire consumentenovereenkomsten, dat in december 2020 door het Bundeskabinet is aangenomen, heeft de spelregels voor het gebruik van algemene voorwaarden in het Duits Burgerlijk Wetboek gewijzigd en rechtszekerheid gecreëerd over de rechtsgeldigheid van cessieverboden ten aanzien van consumenten. § 308 nr. 9 BGB bepaalt nu dat een bepaling in de algemene voorwaarden tegenover een consument ongeldig is wanneer deze de cessie van vorderingen van de consument op de ondernemer voor een geldvordering uitsluit.
Voorts is een bepaling die de overdraagbaarheid van een ander recht van de consument jegens de ondernemer uitsluit, ongeldig indien de ondernemer geen rechtmatig belang heeft bij de uitsluiting van de overdraagbaarheid of indien het rechtmatige belang van de consument bij de overdraagbaarheid van het recht zwaarder weegt dan het rechtmatige belang van de ondernemer bij de uitsluiting van de overdraagbaarheid.
Benadeling van de consument in clausules
Deze wetswijziging komt nu ook tot uiting in de jurisprudentie: Het Landgericht Frankfurt heeft nu geoordeeld dat algemene voorwaarden clausules van de luchtvaartmaatschappij Ryanair, volgens welke passagiers hun vorderingen op de luchtvaartmaatschappij niet mogen overdragen, onwettig zijn (arrest van 25.11.2021, ref. 2-03 O 527/19). Het Landgericht verklaarde dat een dergelijke clausule de consument op onredelijke wijze zou benadelen.
Hoe zit dat bij overeenkomsten met ondernemers?
Momenteel wordt er niet van uitgegaan dat deze wetswijziging, die van toepassing is op overeenkomsten met consumenten, ook van toepassing zal zijn op overeenkomsten met ondernemers. Dit moet echter in de komende jaren in de rechtspraak worden gevolgd.
