Ondanks vernietiging van vonnis blijft veilingkoper eigenaar

De Rechtbank Oost-Brabant heeft recentelijk geoordeeld dat een veilingkoper van een perceel op een executieveiling eigenaar blijft, ondanks dat de bevoegdheid tot veilen van de schuldeiser als gevolg van een vernietigend arrest met terugwerkende kracht is komen te vervallen. De rechter oordeelt dat de veilingkoper in een dergelijke situatie beschermd moet worden, omdat ten tijde van de veiling de schuldeiser wel over de bevoegdheid tot veilen beschikte.

Executieveiling
Een schuldeiser heeft tegen de eigenaar van een perceel een vordering ingesteld tot terugbetaling van een geldsom. De rechter heeft deze vordering toegewezen en het vonnis uitvoerbaar bij voorraad verklaard. De eigenaar stelt hoger beroep in, maar ondertussen heeft de schuldeiser executoriaal beslag laten leggen op het perceel en deze ter executieveiling aangeboden. Op de veiling is het perceel verkocht en na gunning zijn het proces-verbaal van de veiling, de akte van gunning en de akte van kwijting ingeschreven in de openbare registers.

Eigendom
Ruim een jaar later oordeelt het hof in het door de oorspronkelijke eigenaar ingestelde hoger beroep, dat de vorderingen van de schuldeiser worden afgewezen en het vonnis van de rechtbank wordt vernietigd. De oorspronkelijke eigenaar sommeert de veilingkoper tot teruggave van het perceel en legt conservatoir beslag wanneer deze hieraan geen gehoor geeft. Zowel de veilingkoper als de oorspronkelijke eigenaar stellen eigenaar te zijn van het perceel en maken de zaak aanhangig bij de rechtbank.

Overdracht
De rechter buigt zich over de vraag wie de eigenaar van de grond is. Is de veilingkoper eigenaar geworden van het perceel, of is de oorspronkelijke eigenaar de eigenaar gebleven? Voor een overdracht van het perceel is vereist dat er sprake is van een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is om over het perceel te beschikken. Artikel 525 van het wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) bepaalt dat de eigendom (het recht op de zaak) overgaat door inschrijving van het proces-verbaal van toewijzing. Het proces-verbaal van de veiling, de akte van gunning en de akte van kwijting zijn ingeschreven in de openbare registers. Als vast komt te staan dat de schuldeiser bevoegd was om over het perceel te beschikken, is de eigendom overgegaan op de veilingkoper.

Beschikkingsbevoegd
De schuldeiser ontleende, naar het oordeel van de rechtbank, zonder meer aan het toewijzend vonnis van de rechtbank de bevoegdheid om executoriaal beslag te leggen en over te gaan tot executieveiling van het perceel. De vernietiging van het vonnis door het hof heeft in beginsel terugwerkende kracht. Brengt dit nu mee dat de veilingkoper van een beschikkingsonbevoegde heeft verkregen en dat de eigendom niet is overgegaan? De rechter beantwoordt deze vraag ontkennend. De schuldeiser is jegens de oorspronkelijk eigenaar weliswaar schadeplichtig, nu de bevoegdheid tot executie ontbrak, maar dit raakt de door veilingkoper verkregen eigendom niet. De bevoegdheid van de schuldeiser om tot executie over te gaan, moet worden beoordeeld op het moment dat de eigendom ingevolge artikel 525 Rv overging. Uitgaan van een later gewezen arrest dat de bevoegdheid aantast, zou in de verhouding ten opzichte van derden te zeer afbreuk doen aan het wettelijke systeem van de uitvoerbaarheid bij voorraad en zou de rechtszekerheid aantasten. Het is niet van belang dat de veilingkoper ten tijde van de veiling wist of moest weten dat hoger beroep was ingesteld.

Ruben Berentsen
Marleen Vermeulen
Anita van Wijk