Onterfd?
Heeft uw vader of moeder u onterfd? Dan deelt u in principe niet mee in de erfenis. U kunt hier nog wel iets aan doen, namelijk aanspraak maken op uw legitieme portie. De legitieme portie geeft u recht op geld, dus geen recht op goederen van de nalatenschap. De legitieme portie bedraagt de helft van het bedrag dat u wettelijk zou erven. De legitieme portie krijgt u niet automatisch. U moet binnen 5 jaar na (kennisneming van) het overlijden aanspraak maken op uw legitieme portie bij de erfgenamen of bij de executeur als die er is. Doet u dit niet binnen deze termijn dan is uw recht vervallen!
Hoe hoog is de legitieme portie?
De legitieme portie wordt berekend over de hoogte van de nalatenschap, dus over de waarde van alle goederen minus de schulden. Indien van toepassing worden de volgende giften daar nog bij opgeteld:
• giften die bedoeld zijn om de legitieme portie kleiner te maken;
• herroepelijke schenkingen;
• giften die pas worden betaald na het overlijden;
• alle giften aan kinderen en kleinkinderen;
• andere giften tot 5 jaar voor het overlijden.
Het totaalbedrag wordt gedeeld door het aantal erfgenamen dat er zou zijn als de ouder geen testament zou hebben gemaakt. Meestal zijn dat de echtgenoot of geregistreerd partner en de kinderen. De helft van dat bedrag is de legitieme portie.
Een cijfervoorbeeld te verduidelijking.
Stel vader overlijdt met achterlating van zijn echtgenote en 3 kinderen. Vader heeft 1 kind onterfd. De nalatenschap van vader bedraagt 200. Indien vader geen testament zou hebben gemaakt, laat hij op grond van het wettelijk erfrecht 4 erfgenamen (echtgenote en 3 kinderen) achter. Ieder voor één/vierde gedeelte, dus ieder heeft recht op 50. Indien het onterfde kind een beroep zou doen op de legitieme portie (en er geen giften bij de nalatenschap hoeven te worden opgeteld) bedraagt de legitieme portie 25 (de helft van het wettelijk erfdeel). Ter bescherming van de langstlevende zal is het testament overigens (bijna) altijd zijn bepaald dat de legitieme portie pas kan worden opgeëist na het overlijden van de langstlevende ouder.
Op welke informatie heeft u recht?
Als u als onterfd kind aanspraak maakt op uw legitieme portie dan heeft u recht op een geldbedrag. Hoe weet u of u het juiste bedrag ontvangt? Als onterfd kind bent u immers geen erfgenaam en heeft u geen toegang tot alle (financiële) informatie. Als onterfd kind heeft u recht op toegang tot alle relevante stukken om uw positie te kunnen beoordelen. Voor de berekening van de legitieme portie relevante stukken kunnen onder meer zijn:
• de aangifte en, zodra aanwezig, de aanslag erfbelasting;
• bankafschriften van alle bankrekeningen op de sterfdag van uw ouder;
• bankafschriften van schenkingen die binnen 180 dagen voor het overlijden door uw ouder zijn verricht;
• (voorlopige) aanslag Inkomstenbelasting van het kalenderjaar waarin uw ouder is overleden en het voorgaande kalenderjaar;
• informatie over levensverzekeringen en indien aanwezig afschriften van polissen;
• informatie over de eigen woning en indien aanwezig een afschrift van de laatste WOZ-beschikking.De erfgenamen of executeur is verplicht om u als legitimaris alle informatie te geven die u nodig heeft voor de berekening van uw legitieme portie. Wanneer u de door u gevraagde informatie niet krijgt of niet volledig krijgt, kunt u de hulp van de kantonrechter inschakelen om deze informatie alsnog te krijgen. U kunt de kantonrechter vragen om betrokkenen te horen. Ook kunt u de kantonrechter vragen om een opdracht aan de erfgenamen of executeur te geven tot het maken van een boedelbeschrijving. Tenslotte kunt u de rechtbank vragen om een vereffenaar te benoemen.
Wanneer is de legitieme portie opeisbaar?
De hoofdregel is dat de legitieme portie pas 6 maanden na het overlijden van uw ouder opeisbaar is. Tot die tijd heeft u dus nog geen recht op daadwerkelijke ontvangst van de van legitieme portie. Er kan ook een andere termijn gelden. Indien uw vader of moeder een langstlevende partner achterlaat, is in het testament bijna altijd bepaald dat de legitieme portie pas opeisbaar is als de langstlevende partner van uw ouder:
• failliet gaat;
• er sprake is van surseance van betaling;
• te maken krijgt met de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen;
• komt te overlijden.
Als zich één van deze gevallen voordoet, is de legitieme portie opeisbaar. De opeisbaarheidstermijn van 6 maanden geldt dan dus niet.
