Resultaten evaluatie Aanbestedingswet gepubliceerd

De resultaten van de evaluatie van de Aanbestedingswet zijn gepubliceerd. Op woensdag 8 juli 2015 heeft de Minister van Economische Zaken die aangeboden aan de Tweede Kamer. Kort gezegd zijn de resultaten positief, hoewel de minister constateert dat er nog winst te behalen is de kwaliteit van de aanbestedingen.

In artikel4.28 Aanbestedingswet is bepaald dat de wet binnen twee jaar na de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet de uitvoering en naleving daarvan evalueert. Die evaluatie is inmiddels uitgevoerd en heeft zich geconcentreerd op een aantal onderwerpen. Hierna zal ik die op basis van de brief van de minister kort samenvatten.

Het algemene beeld is volgens de minister positief. Volgens hem heeft de wet geleid tot een lastenverlichting voor zowel aanbestedende diensten als ondernemers. Er is nog ruimte voor verbetering bij de toepassing van het gunningscriterium EMVI en sociale voorwaarden.

Toegang van ondernemers tot overheidsopdrachten
De minister constateert dat uit het onderzoek blijkt dat ondernemers het meest tevreden zijn over het gebruik van de Uniforme Eigen Verklaring en het verbod niet meer dan één referentie per kerncompetentie te vragen. Het mkb blijkt volgens het onderzoek sinds de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet niet meer opdrachten gegund te krijgen dan vóór de Aanbestedingswet. Het kabinet wil wel inzetten op verbetering van de toegang van het mkb tot aanbestedingen te verbeteren.

Termijnen
Sinds de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet zijn de toegepaste termijnen in het algemeen langer dan de minimumtermijnen. Met name bij meervoudig onderhandse aanbestedingsprocedures. Bijna de helft van de ondervraagde ondernemers is echter van mening dat de minimale termijn van 6 dagen tot de laatste nota van inlichtingen en de datum dat de inschrijving moet zijn ingediend, te kort is. De minister is daarom voornemens die termijn te verlengen naar minimaal 10 dagen. Zonder daarmee het voornemen te hebben de algemene termijn van de gehele aanbestedingsprocedure te willen verlengen.

Contractvoorwaarden
Geconstateerd is dat de contractvoorwaarden vanwege de Gids Proportionaliteit proportioneler zijn geworden. Ondernemers menen echter dat nog regelmatig niet-proportionele voorwaarden betreffende aansprakelijkheid worden toegepast. De minister gaat hiervoor specifiek aandacht vragen.

Gids Proportionaliteit
De Gids Proportionaliteit heeft er volgens de minister toe geleid dat proportionelere eisen worden gesteld. De wet en de Gids hebben echter niet tot een zichtbare verandering geleid betreffende het samenvoegen of opdelen van opdrachten. Desondanks vinden veel ondernemers eisen vaak niet of weinig proportioneel.

Voor wat betreft de toepassing van de Gids Proportionaliteit door speciale-sectorbedrijven constateert de minister dat speciale-sectorbedrijven voor wat betreft proportioneel handelen achterblijven bij aanbestedende diensten. De minister ziet dan ook geen aanleiding speciale-sectorbedrijven wettelijk te verplichten de Gids Proportionaliteit toe te passen.

Uniformering van de praktijk
Op basis van het onderzoek is er geen reden om te concluderen dat de aanbestedingspraktijk voor leveringen en diensten onder de drempel onvoldoende uniform is. Er is dan ook geen basis om de eerder gepubliceerde richtsnoeren voor leveringen en diensten wettelijk voor te schrijven. Deze worden daarom ingetrokken.

Ruimte voor innovatie en duurzaamheid
Zowel aanbesteder als ondernemers worden geconfronteerd met hogere lasten vanwege het verplicht toepassen van het gunningscriterium EMVI. Omdat de hogere lasten voortkomen uit de toepassing van de verplichting en niet de verplichting an sich, is de minister voornemens door middel van voorlichting betere handvatten aan te bieden voor toepassing van het gunningscriterium EMVI. De Aanbestedingswet zal hierop niet worden aangepast.

Geconstateerd wordt verder dat social return op verschillende manieren wordt toegepast en volgens het onderzoek niet altijd op een wijze die in verhouding tot de opdracht staat. De toepassing van social return is echter wel verbeterd sinds de inwerkingtreding. Bovendien biedt de Commissie van Aanbestedingsexperts goede kaders.

Verlaging van de lasten
Geconstateerd is dat de administratieve lasten per aanbestedingsprocedure voor zowel aanbesteders als ondernemers zijn toegenomen. Voornamelijk vanwege de toepassing van het gunningscriterium EMVI en de motiveringsverplichtingen. De lasten worden verlaagd door de Uniforme Eigen Verklaring, TenderNed en lichtere procedures. De minister concludeert dat de lasten per saldo zijn verlaagd.

Ontwikkeling van de rechtspraak
Uit het onderzoek blijkt dat de inwerkingtreding van de Aanbestedingswet er niet toe heeft geleid dat er meer gerechtelijke procedures aanhangig worden gemaakt. De inhoud van de procedures is ook niet anders dan voor inwerkingtreding van de Aanbestedingswet. Door de Commissie van Aanbestedingsexperts zijn 163 zaken behandeld.

Conclusies en maatregelen
De conclusies naar aanleiding van het onderzoek zijn overwegend positief. De Aanbestedingswet zal naar aanleiding van het onderzoek dan ook niet (substantieel) worden gewijzigd. Wel wil de minister ondersteuning voor bijvoorbeeld de toepassing van het gunningscriterium EMVI en het invullen van de motiveringsverplichtingen.

De wet zal naar aanleiding van het onderzoek dus niet worden gewijzigd. Wat betekent dat de regering zich volledig kan richten op de implementatie van de nieuwe aanbestedingsrichtlijnen.

mr. Joris Bax
aanbestedings- en bouwrechtadvocaat Dirkzwager