Achtergronden van het geschil
Adventure Bags levert al enige jaren tassen aan Kruidvat. Op 13 januari 2009 plaatst Kruidvat een 3e order voor een bepaalde tas (55.000 stuks). In eerste instantie wijst Adventure Bags deze bestelling van de hand, vanwege mogelijke inbreuk op de rechten van Oilily. Diezelfde dag nog reageert Kruidvat met de opmerking: “Nee, die [de print, het design] zou je iets aanpassen, zodat het wel mocht. (…)”.
Een dag later stuurt Adventure Bags wederom een mail aan Kruidvat met het voorstel om 1 wijziging aan te brengen op de print. Adventure Bags vraagt of dit voor Kruidvat akkoord is. Kruidvat reageert daarop als volgt: "Wat betreft die nieuwe “Olilily” print ga ik ervan uit dat je die zo hebt aangepast dat we geen problemen krijgen met Oilily. Maar daar ga ik niet over oordelen, ik ken de originele print van Oilily ook niet, dus dat laat ik aan jou over.". De tassen worden vervolgens geleverd aan Kruidvat.
Verbod voor zowel Kruidvat als Adventure Bags om tassen te verhandelen
Vervolgens wordt de verkoop van de tassen op verzoek van Oilily verboden. Zo wordt op 1 april 2009 door de Haagse rechtbank op verzoek van o.m. Oilily een zogenaamd ex parte verbod opgelegd aan Kruidvat om de tassen, op straffen van een dwangsom, niet langer te verhandelen. Op 8 mei 2009 wordt in een kort geding dat door o.m. Oilily is gestart een verbod opgelegd aan Adventure Bags de tassen te verhandelen.
Schade verhaald door Oilily, procedure geschikt
In het najaar van 2009 is vervolgens door Oilily een procedure gestart tegen zowel Kruidvat als Adventure Bags tot vergoeding van de door Oilily geleden schade. Kruidvat en Oilily treffen een schikking voor deze laatste procedure.
Kruidvat ontbindt overeenkomst
Hangende de rechtszaak over de door Oilily geleden schade, ontbindt Kruidvat de overeenkomst met Adventure Bags. Kruidvat beroept zich voor deze ontbinding op de in de algemene voorwaarden opgenomen garantie dat de geleverde producten geen inbreuk mogen maken op intellectuele eigendomsrechten.
Adventure Bags spreekt Kruidvat aan
De nota voor de geleverde tassen staat al die tijd echter nog open. Adventure Bags spreekt dan ook Kruidvat aan tot betaling van dit bedrag. Kruidvat verweert zich (kort samengevat) met de stelling dat (1) de overeenkomst al lang ontbonden is en (2) Kruidvat juist geld tegoed heeft van Adventure Bags vanwege alle kosten die zijn gemaakt om met Oilily tot een schikking te komen. De rechtbank gaat (nagenoeg geheel) mee in dit verweer van Kruidvat en veroordeelt Adventure Bags dan ook om ruim tweehonderdduizend euro aan Kruidvat te betalen.
De rechtbank overweegt dat de algemene voorwaarden waarop Kruidvat zich beroept van toepassing zijn. Kruidvat heeft namelijk op het bestelformulier duidelijk vermeld dat die voorwaarden toepasselijk zijn. Ook is later nog per e-mail verzocht die voorwaarden voor akkoord te ondertekenen en te retourneren. De voorwaarden zijn volgens de rechtbank met die laatste e-mail ook feitelijk overhandigd, althans in ieder geval heeft Adventure Bags onvoldoende gedaan om te weerleggen dat die voorwaarden zijn meegezonden.
Adventure Bags verweert zich tegen de bepalingen in de algemene voorwaarden op grond waarvan (kort gezegd) Kruidvat alle schade die samenhangt met (vermeende) IE-inbreuken op de leverancier kan verhalen. De rechtbank verwerpt echter al deze bezwaren. Adventure Bags is volgens de rechtbank een dusdanig professionele organisatie dat het geacht moet worden te (kunnen) begrijpen welke consequenties bepalingen in algemene voorwaarden kunnen hebben. Ook andere argumenten van Adventure Bags worden verworpen.
Adventure Bags stelt verder nog dat het niet redelijk is om ook voor schade vanwege vermeende inbreuken aansprakelijk te zijn. Volgens Adventure Bags zou de schadeplichtigheid pas bestaan wanneer tot in hoogste instantie het inbreukmakend karakter van de producten is vastgesteld. De rechtbank verwerpt dit verweer als volgt:
4.18. (...) De rechtbank is van oordeel dat dat doel een legitiem belang van Kruidvat dient. Immers, zij loopt als verkoper van de producten die zij van Adventure Bags geleverd krijgt, als eerste, eerder dan Adventure Bags als producent, het risico aangesproken te worden door een rechthebbende. Als deze derde op een geloofwaardige wijze aantoont dat sprake is van een inbreuk op haar rechten, zal Kruidvat ook als eerste worden geconfronteerd met het aanzienlijke risico dat een financiële claim van deze derde in rechte toewijsbaar is. Van Kruidvat kan dan niet worden gevergd dat zij - teneinde zeker te stellen dat zij de schade waarvoor zij wordt aangesproken kan verhalen op Adventure Bags - tot in hoogste instantie procedeert om de vraag of sprake is van een inbreuk definitief beantwoord te krijgen. Kruidvat heeft dan ook een gerechtvaardigd belang om ten opzichte van Adventure Bags en onafhankelijk van het standpunt van Adventure Bags, de ruimte te hebben om een dergelijke financiële claim in overleg met de derde te schikken, al dan niet na het voeren van een procedure in eerste aanleg, en om vervolgens de door haar geleden schade bij Adventure Bags te verhalen. (...)
Ook oordeelt de rechtbank dat Kruidvat van Adventure Bags nakoming mocht verlangen van de in de algemene voorwaarden opgenomen verplichting te garanderen dat de geleverde producten geen inbreuk maken op IE-rechten.
Kruidvat beroept zich voor het bedrag dat nog open stond voor de geleverde tassen op verrekening met alle kosten die zijn gemaakt vanwege de schikking met Oilily. Dit beroep op verrekening wordt door de rechtbank goedgekeurd.
Hoewel Adventure Bags de procedure begon en Kruidvat aansprak tot betaling, is de uitkomst dus dat Adventure Bags juist aan Kruidvat moet betalen.
In hoger beroep blijft oordeel rechtbank overeind
In hoger beroep worden door Adventure Bags verschillende grieven aangevoerd. Deze worden door het Hof echter allemaal verworpen. Een deel van deze grieven zal ik hierna kort bespreken.
1. Algemene voorwaarden volgens Adventure Bags niet van toepassing
Adventure Bags betwist de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden. Het Gerechtshof onderschrijft echter het oordeel van de rechtbank: de verwijzing op het bestelformulier en het verzoek de AV te ondertekenen maken voldoende duidelijk dat Kruidvat wilde dat de algemene voorwaaren toepasselijk zouden zijn. Adventure Bags heeft daartegen destijds niet geprotesteerd, zodat Kruidvat er op mocht vertrouwen dat toepasselijkheid akkoord was.
2. Garanties zijn volgens Adventure Bags onredelijk
Ook stelt Adventure Bags dat (het beroep op) de garantiebepalingen uit de algemene voorwaarden niet redelijk (is) zijn. Zij voert daartoe aan dat Kruidvat welbewust het schermgebied opzoekt van mogelijk inbreukmakende producten. Het Hof stelt echter dat Adventure Bags een eigen verantwoordelijkheid heeft af te wegen of zij een transactie wenst aan te gaan en of de contactsvoorwaarden voor haar acceptabel zijn. Adventure Bags had de transactie immers ook kunnen weigeren.
Verder wijst het Hof er op dat dergelijke IE-garanties niet ongebruikelijk zijn en dat het ook niet onlogisch is dat Kruidvat - als waarschijnlijk eerstaangesproken partij bij vermeende inbreuk - dergelijke garanties verlangt. Dat het risico op IE-inbreuken, dat overigens volgens het Hof voor beide partijen onbeheersbaar is, daarmee bij Adventure Bags is gelegd is volgens het Hof op zichzelf niet onredelijk.
Ook het gegeven dat Adventure Bags nu opdraait voor betalen van een schikkingsbedrag, terwijl zij geen invloed heeft kunnen hebben op de onderhandelingen, is in de gegeven omstandigheden volgens het Hof niet onredelijk. Er hadden immers meerdere rechters al (voorlopig) geoordeeld dat de tassen inbreukmakend waren. Onder die omstandigheden mocht Kruidvat overgaan tot schikken.
3. Kruidvat heeft volgens Adventure Bags ook voordeel genoten
Adventure Bags heeft nog aangevoerd dat Kruidvat ook voordeel heeft genoten vanwege de ontbinding, nu op de vrijgevallen schappen andere producten konden worden verkocht. Volgens Adventure Bags dient dit voordeel verminderd te worden op de geleden schade.
Het Hof verwerpt echter ook dit verweer. Het is vaste jurisprudentie van de Hoge Raad dat (kort samengevat) voordeel dat door eigen inspanningen wordt gerealiseerd niet in mindering hoeft te worden gebracht op de geleden schade. Onder verwijzing naar die jurisprudentie wijst het Hof de claim af.
4. Vaste kosten moeten volgens Adventure Bags worden afgetrokken van schade
In lijn met het vorige punt voert Adventure Bags aan dat de vaste kosten van Kruidvat van de schadeposten moeten worden afgetrokken. Ook dat verweer wordt echter - in lijn met het vorige - verworpen, nu die vaste kosten immers niet gecompenseerd zijn door de verkoop van de tassen en er dus wel degelijk schade is geleden door Kruidvat.
5. Rechter had schade moeten matigen volgens Adventure Bags
Ook het beroep op matiging van de schade wordt door het Hof afgewezen. Dat is, gelet op het eerdere oordeel dat Kruidvat had mogen schikken en dat de clausules uit de algemene voorwaarden redelijk zijn, overigens niet zo verrassend.
Conclusie: Hof bekrachtigt vonnis
Het Hof bekrachtigt dan ook het vonnis in eerste aanleg. Adventure Bags moet nog steeds betalen aan Kruidvat.
Conclusie
Deze kwestie illustreert welke risico's er verbonden kunnen zijn aan de verhandeling van producten die (te) veel lijken op bestaande producenten van derden. De kans bestaat immers dat de bij de transactie betrokken partijen worden aangesproken wegens inbreuk op intellectuele eigendomsrechten. Het Gerechtshof vindt het op zichzelf niet onredelijk om dit risico contractueel - op grond van de algemene voorwaarden - volledig neer te leggen bij de leverancier van de producten.
Dit betekent voor leveranciers dat zij (extra) kritisch moeten zijn op het aanvaarden van leveringsvoorwaarden waarin dergelijke clausules staan. Afnemers daarentegen zouden het rechtsoordeel uit dit arrest in eigen voordeel kunnen benutten, door in hun eigen algemene voorwaarden soortgelijke garanties en clausules omtrent vergoeding van schade op te nemen als dat Kruidvat in deze kwestie had. Het is daarbij verder van belang dat die leveringsvoorwaarden op de juiste wijze van toepassing worden verklaard.
