Soort aandelen en aanmerkelijk belang

Een aanmerkelijk belang is onder meer aan de orde indien iemand, al dan niet tezamen met zijn partner, direct of indirect voor ten minste vijf procent (5%) van het geplaatst kapitaal aandeelhouder is, dan wel voor ten minste vijf procent (5%) van het geplaatste kapitaal van een soort aandelen aandeelhouder is (artikel 4.6 en 4.7 Wet inkomstenbelasting 2001).

De Hoge Raad heeft op 16 december 2011 in de volgende casus bepaald dat de navolgende letteraandelen niet tot dezelfde soort behoren en er dus sprake was van een aanmerkelijk belang ten aanzien van een soort aandelen (LJN: BN7252).

Een BV heeft een geplaatst kapitaal met aandelen serie A en serie B. De aandelen A hebben een nominale waarde van NLG 1 en de aandelen B een nominale waarde van NLG 0,25. Voor wat betreft het stemrecht geven de aandelen A recht op vier stemmen per aandeel A, en de aandelen B op één stem per aandeel B. De winst van de BV wordt verdeeld over de aandelen A en B naar rato van het gestorte kapitaal op deze aandelen.
Volgens de aandeelhouder is er geen sprake van een aanmerkelijk belang omdat zijn aandelenbezit slechts 3,25% van het geplaatst kapitaal van de aandelen A en B tezamen bedroeg. Naar zijn mening behoorden de aandelen serie A en serie B tot dezelfde soort. De inspecteur was van mening dat de aandeelhouder 5,2% van het geplaatst kapitaal van de aandelen serie A bezat en de aandeelhouder daarmee dus wel een aanmerkelijk belang had ten aanzien van de aandelen serie A
Het Hof heeft geoordeeld dat de aandeelhouder geen aanmerkelijk belang had omdat de aandelen A en B identieke rechten bevatten ten aanzien van de winstreserves en er daarmee geen sprake was van aandelen van een verschillende soort.
De Hoge Raad heeft de uitspraak van het Hof vernietigd en verwijst hierbij naar artikel 4.7 lid 2 Wet Inkomstenbelasting 2001: "aandelen in een vennootschap en de aandelen in een vennootschap die zich daarvan onderscheiden uitsluitend doordat aan die aandelen een benoemingsrecht, het recht de naam van de vennootschap te mogen bepalen of een met die rechten vergelijkbaar recht is verbonden, of doordat ter zake van die aandelen een bijzondere aanbiedingsregeling of een daarmee vergelijkende regeling geldt, worden beschouwd als behorende tot één soort."
De Hoge Raad is van mening dat uit de tekst van voormeld artikel blijkt dat de wetgever de gelijkstelling van aandelen – door deze aandelen aan te merken als aandelen van eenzelfde soort - heeft beperkt, waardoor de gelijkstelling niet voor alle verschillen in zeggenschap geldt. Uit de wetsgeschiedenis blijkt onvoldoende dat in tegenstelling tot de wettekst, de wetgever een ruimere uitleg heeft beoogd. Het gevolg daarvan is dat aandelen gemakkelijker als aandelen van een verschillende soort worden aangemerkt.

De Hoge Raad heeft in dit geval geoordeeld dat er niet alleen sprake is van verschillende soorten aandelen bij een bijzondere gerechtigdheid tot een vermogensbestanddeel of een reserve (zoals bij letteraandelen met een eigen agio- of dividendreserve), maar ook als tussen de verschillende soorten aandelen uitsluitend een verschil bestaat met betrekking tot de besluitvorming omtrent uitkering van winst of van vermogen van de vennootschap.

In de hierboven omschreven casus verschillen de aandelen A en B over de vaststelling of uitbetaling van dividend, als gevolg waarvan ze niet kunnen worden aangemerkt als aandelen van dezelfde soort. Er is daarmee sprake van een aanmerkelijk belang ten aanzien van de serie A aandelen.