De wet voorziet in aanvullende instrumenten voor de aanpak van de stikstofproblematiek, namelijk door:
- in de Wet natuurbescherming de mogelijkheid op te nemen om bij ministeriële regeling een drempelwaarde in te stellen of een stikstofregistratiesysteem;
- in de Wet dieren een grondslag op te nemen voor regels te stellen bij ministeriële regeling om de stikstofuitstoot door de veehouderij via het veevoerspoor terug te dringen;
- te voorzien in versnelde procedures op grond van de Crisis- en herstelwet voor besluiten die noodzakelijk zijn voor verbetering en herstel van de natuur in Natura 2000-gebieden.
Verder voorziet het wetsvoorstel in het vervallen van de vergunningplicht voor activiteiten met niet-significante effecten voor Natura 2000-gebieden.
Stikstofregistratiesysteem
Vooruitlopend op de besluitvorming over een drempelwaarde, is in de wet voorzien in een stikstofregistratiesysteem om een oplossing te bieden voor de bouwsector. Bij ministeriële regeling kunnen nader te omschrijven categorieën van projecten worden aangewezen die, hoewel zij significante gevolgen kunnen hebben voor een Natura 2000-gebied, zonder een natuurvergunning kunnen worden gerealiseerd. Daartoe is in december 2019 een concept Regeling spoedaanpak stikstof bouw en infrastructuur opgesteld. Daarin wordt geregeld dat initiatiefnemers met gebruikmaking van het stikstofregistratiesysteem toestemming kunnen verkrijgen voor een woningbouwproject ter realisatie van 75.000 woningen en een zevental infrastructuurprojecten.
In het stikstofregistratiesysteem kan depositieruimte worden gereserveerd, toegedeeld, afgeschreven en bijgeschreven. De omvang van de depositieruimte wordt berekend met behulp van de AERIUS Calculator. De depositieruimte die ingezet kan worden voor het systeem bestaat uit de stikstofvermindering als gevolg van bepaalde bronmaatregelen, zoals de verlaging van de maximumsnelheid op rijkswegen, de warme sanering van de varkenshouderij en de andere samenstelling van veevoer. Gedeputeerde staten beslissen over de toedeling of reservering van depositieruimte in een natuur- of omgevingsvergunning of tracébesluit, en verbinden hier voorschriften of beperkingen aan.
Op 20 december 2019 is dit concept ter consultatie voorgelegd. Belangstellenden is de gelegenheid geboden een reactie te geven op het ontwerp van de regeling. Het ministerie zal de reacties bekijken en eventueel het ontwerp aanpassen. Voor bedrijven blijft de mogelijkheid bestaan om via extern salderen depositieruimte van andere bedrijven te benutten.
Drempelwaarde
Hoewel de Wet natuurbescherming voorziet in een mogelijkheid van introductie van een drempelwaarde, is daar tot op heden geen gehoor aan gegeven. De Afdeling van de Raad van State is kritisch over het naast elkaar toepassen van een stelsel van drempelwaarden en een stikstofregistratiesysteem. Deze cumulatie zou er volgens de Afdeling toe leiden dat eenmaal gerealiseerde depositieruimte via twee verschillende instrumenten weer wordt ingezet. De Afdeling adviseert dan ook een regeling inzake stikstofregistratie van tijdelijke aard en een stelsel van drempelwaarden op de lange termijn.
Een vrijstelling van de vergunningplicht gekoppeld aan een drempelwaarde is alleen te rechtvaardigen, voor zover er – buiten de factor waarvoor de drempelwaarde is vastgesteld – bij de betrokken activiteit geen andere factoren aan de orde zijn die kunnen leiden tot significante gevolgen voor een Natura 2000-gebied. In dat geval zal het vergunningvereiste onverkort blijven gelden. Het kabinet heeft in een Kamerbrief haar wens geuit voor een regionale drempelwaarde. Voor de invoering van een regionale drempelwaarde is het eerst nodig om ‘stikstofruimte’ te creëren. Of en wanneer met een regionale drempelwaarde gewerkt kan worden, is sterk afhankelijk van een zorgvuldig proces in de regio en op welke termijn bronmaatregelen geregeld zijn. Het Rijk en provincies zullen hier binnenkort bestuurlijke afspraken over maken, waarbij een nog te publiceren advies van het Adviescollege Stikstofproblematiek zal worden betrokken.
Vergunningplicht ‘andere handelingen’
Onder de voorheen geldende Wet natuurbescherming gold een vergunningplicht voor ‘projecten’ en ‘andere handelingen’. Na invoering van de Spoedwet is de Wet natuurbescherming gewijzigd, in die zin dat er geen vergunningplicht meer is voor ‘andere handelingen’. Andere handelingen zijn handelingen die mogelijk een verslechterend, maar zeker niet een significant effect hebben voor een Natura 2000-gebied. Met het vervallen van de vergunningplicht voor deze handelingen, worden lasten voor burgers en bedrijven voorkomen, voor al die situaties waarin op voorhand op basis van objectieve gegevens significant negatieve effecten voor Natura 2000-gebieden kunnen worden uitgesloten. In navolging van het advies van het Adviescollege Stikstofproblematiek, heeft het kabinet de inzet om de activiteiten beweiden en bemesten niet vergunningplichtig te maken.
Tijdelijke noodwet stikstof
Het initiatief van de PVV bood een regeling voor een half jaar waarin geen vergunning op grond van de Wet natuurbescherming nodig is voor projecten van dringend openbaar belang. De Tweede Kamer heeft op 5 december 2019 dit initiatiefwetsvoorstel verworpen. De Afdeling advisering van de Raad van State had hier eerder al een negatief advies over uitgebracht.
