Staking stadsvervoer: pensioen zorgt voor oproer!

Donderdag 15 oktober 2015 heeft er op aangeven van FNV een georganiseerde stakingsactie binnen het stadsvervoer plaatsgevonden. De actie behelst een protest tegen het Loonruimteakkoord dat in juli 2015 is gesloten tussen vertegenwoordigers van overheidswerkgevers en een aantal vakcentrales. FNV is geen partij geweest bij dit Loonruimteakkoord, omdat zij niet bij de (vervolg)onderhandelingen wilde aanschuiven. In een eerdere kortgedingprocedure heeft FNV al geprobeerd dit Loonruimteakkoord van tafel te krijgen. Zonder succes. FNV laat het er getuige de staking en een aangekondigd spoedappel duidelijk niet bij zitten. De boodschap van FNV bij deze stakingsactie is dat staking noodzakelijk zou zijn, omdat het Loonruimteakkoord nadelig uitpakt voor de pensioenen van 2,8 miljoen deelnemers van het pensioenfonds ABP, met name voor jongeren. Deze uitlating behoeft naar mijn overtuiging belangrijke nuancering.

Loonruimteakkoord

Het Loonruimteakoord gaat uit van een 5,05% loonsverhoging. Bijna de helft van deze loonsverhoging (2,2%) is toegekend uit de verwachte pensioenpremievrijval. Hetzelfde Loonruimteakkoord behelsde namelijk ook een pensioenafspraak met gevolgen voor de hoogte van de pensioenpremie, welke afspraak inmiddels is bekrachtigd door de Pensioenkamer van de Raad voor het Overheidspersoneelsbeleid. Kort gezegd komt deze pensioenafspraak erop neer dat per 1 januari 2016 niet langer een indexatie op basis van de prijsontwikkeling zal plaatsvinden, maar op basis van de loonontwikkeling. ABP heeft de effecten van deze pensioenmaatregelen doorgerekend en heeft opgemerkt dat op basis van de huidige prijs- en loonontwikkeling en de huidige rekenregels dit uiteindelijk tot een lagere pensioenuitkering zou kunnen leiden. Jongeren hebben hier meer “last” van dan ouderen, nu zij nog een langere periode pensioen zullen moeten opbouwen en de kans op een salarisstappen groter is.

Op zichzelf stelt FNV dus terecht dat de pensioenmaatregel tot uiteindelijk lagere pensioenuitkeringen zou kunnen leiden. De nuancering zit er echter in dat juist door deze pensioenmaatregel het ABP een lagere kostendekkende premie kan vaststellen en dientengevolge loonruimte ontstaat. Die loonruimte is ook daadwerkelijk benut door de vertegenwoordigers van overheidswerkgevers en de vakcentrales (met uitzondering van FNV), nu afgesproken is dat deze verwachte pensioenpremievrijval volledige bestemming gaat krijgen in de salarissfeer. Met andere woorden: door deze pensioenmaatregel dalen de pensioenpremies, met gevolg een hoger netto loon. Een salarisstijging die niet in deze omvang aan de orde zou zijn geweest als de pensioenmaatregel niet zou zijn genomen.

Tegenvraag

De stakingsactie van FNV roept een tegenvraag op: zouden de werkenden, in het bijzonder de jongeren, daadwerkelijk geprotesteerd hebben als zij zich realiseren dat diezelfde pensioenversobering per saldo tot een hoger netto salaris leidt? Ik betwijfel dat. Ik vermoed dat menig werkende zich meer bekommert over wat hij maandelijks feitelijk aan salaris ontvangt dan wat hij mogelijk  op de zeer lange termijn aan pensioen gaat ontvangen. Die zeer lange termijn is sowieso onzeker, omdat het uitgaat van diverse veronderstellingen (waaronder rekenregels) waarvan we nog niet weten of die daadwerkelijk uit gaan komen.