De GMO
De producten die onder de Russische boycot vallen, maken onderdeel uit van een gemeenschappelijke marktordening (GMO). In het kader van deze GMO kunnen erkende producentenorganisaties en hun leden in de sector groenten en fruit in aanmerking komen voor GMO-subsidie ten behoeve van diverse activiteiten. Het nemen van algemene crisisbeheersmaatregelen is een van deze subsidiabele activiteiten.
Algemene crisisbeheersmaatregelen staan niet standaard open. Nederland heeft deze activiteiten opengesteld bij de Regeling van 26 augustus 2014. Deze Regeling geldt slechts voor erkende producentenorganisaties!
Crisismaatregelen van de Commissie
Op basis van de GMO-regels kan de Commissie tijdelijk extra maatregelen nemen in geval van een ernstige crisis. Dit heeft de Commissie naar aanleiding van de Russische boycot gedaan en wel bij Verordening 932/2014. Er is voor de periode 18 augustus 2014 tot en met 30 november 2014 financiële bijstand beschikbaar voor zowel erkende productenorganisaties en hun leden als niet-gebonden telers voor de navolgende acties:
(i) uit de markt nemen van producten;
(ii) groen oogsten;
(iii) niet oogsten.
De bijzondere tijdelijke steunmaatregelen gelden voor de navolgende producten die uitdrukkelijk uitsluitend voor verse consumptie bestemd zijn:
- tomaten met de GN code 0702 00 00 (uitsluitend variëteiten die voor verse consumptie zijn bestemd);
- wortels met GN code 0706 10 00;
- witte en rode kool met GN code 0704 90 10;
- niet-scherpsmakende pepers (paprika’s) met GN code 0709 60 10;
- bloemkool en broccoli met GN code 0704 10 00;
- komkommers met GN code 0707 00 05;
- augurken met GN code 0707 00 90;
- champignons van het geslacht Agaricus met GN code 0709 51 00;
- appelen met GN code 0808 10;
- peren met GN code 0808 30;
- pruimen met GN code 0809 40 05
- rood (zacht) fruit met GN codes 0810 20, 0810 30 en 0810 40;
- druiven voor tafelgebruik met GN code 0806 10 10;
- kiwi’s met GN code 0810 50 00.
In totaal is 125 miljoen euro beschikbaar:
- 82 miljoen euro voor appels en peren;
- 43 miljoen euro voor de rest.
Het budget voor de financiële bijstand is dus eindig. Als het geld op is, worden acties niet meer in behandeling genomen. De verdelingssystematiek staat nog niet vast. Het risico blijft dus aanwezig dat er ondanks een melding en een daarop volgende toestemming in individuele gevallen geen financiële bijdrage uit Brussel komt! De verwachting is dat zowel Nederland als de Commissie de uitgaven nauwkeurig monitoren, teneinde vorenbedoeld risico zoveel mogelijk te beperken.
Inmiddels heeft Nederland bij de Regeling van 2 september 2014 uitvoering gegeven aan Verordening 932/2014. Ook Nederlandse telers kunnen dus in aanmerking komen voor de bijzondere tijdelijke steunmaatregelen.
Financiële bijstand
Uit de markt genomen producten (actie 1) kunnen worden verstrekt aan (i) voedselbanken, (ii) veehouders en (iii) afvalverwerkers. Groen of niet geoogste producten (acties 2 en 3) kunnen uitsluitend worden verstrekt aan (i) veehouders en (ii) afvalverwerkers.
De hoogte van de maximale vergoeding is afhankelijk van het soort product en de soort actie. De hoogte van de bijstand (het bedrag dat de Commissie betaalt) is vervolgens afhankelijk van de bestemming van de producten en de positie van de teler.
| Verstrekking aan | Gebonden telers | Niet-gebonden telers |
| Voedselbanken | 100% | 100% |
| Veehouders of afvalverwerkers | 75% | 50% |
Kosten van sorteren, verpakken en vervoeren zijn niet subsidiabel, tenzij het gaat om verstrekking aan voedselbanken.
Producten die aan voedselbanken worden verstrekt, moeten tenminste voldoen aan de minimumeisen van klasse II. Producten die niet worden geoogst, moeten goed zijn ontwikkeld en van een gezonde handelskwaliteit zijn. Net als groen geoogste producten, mogen niet geoogste producten niet beschadigd zijn als gevolg van klimaatomstandigheden, ziekte of andere oorzaken.
Formaliteiten
Om in aanmerking te komen voor financiële bijstand, moeten bepaalde formaliteiten in acht worden genomen. Dit geldt ook voor niet-gebonden telers. Het gaat hierbij onder andere om het volgende:
- een voorgenomen verstrekking moet vooraf worden gemeld;
- daadwerkelijke verstrekking is pas toegestaan als er toestemming voor is gegeven;
- in sommige gevallen is de toestemming afhankelijk van een voorafgaande controle;
- producten die aan veehouders of afvalverwerkers worden verstrekt, moeten voorafgaand aan de verstrekking onder toezicht worden gedenatureerd (het voor menselijke consumptie ongeschikt maken);
- er moeten contracten worden gesloten met de ontvangers van de producten en de transporteurs;
- bewijsmiddelen moeten worden bewaard.
Voor de melding is relevant of die betrekking heeft op een gebonden of niet-gebonden teler.
- Gebonden telers dienen te melden via de erkende producentenorganisatie waarvan zij lid zijn bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
- Niet-gebonden telers:
- kunnen ten aanzien van uit de handel te nemen producten of zelf melden bij de RVO of een contract met een erkende producentenorganisatie sluiten, waarna deze producentenorganisatie de melding verricht bij de RVO;
- dienen altijd zelf te melden bij RVO in geval van groen of niet-oogsten.
De contracten die dwingend worden voorgeschreven, zijn cruciaal. Ze moeten vergaande verplichtingen opleggen aan de ontvangers van de producten en de transporteurs. Op de site van de RVO staan modelcontracten. Deze modellen zijn volgens ons niet volledig, ze:
- sluiten niet goed aan op de praktijk;
- regelen niet alles;
- bevatten geen afspraken over de kern van de zaak (bijv. geen opdracht aan de afvalverwerker of de transporteur);
- beschermen de erkende productenorganisatie en/of teler niet afdoende (zo ontbreekt een uitsluiting dan wel beperking van aansprakelijkheid).
Modelovereenkomsten
Op basis van onze jarenlange ervaring met de GMO-regels hebben wij modelovereenkomsten opgesteld die kunnen worden gebruikt als producten worden verstrekt aan voedselbanken, veehouders of afvalverwerkers. Ook hebben wij een overeenkomst opgesteld voor het geval de producten (moeten) worden vervoerd. Als u interesse heeft voor een of meer van deze modelovereenkomsten, kunt u contact met ons opnemen via (024)381 3127 of e.janssen@dirkzwager.nl of vanramele@dirkzwager.nl.
Selma van Ramele
