Van oude “Heerlijcke” rechten

Nog steeds bestaan er zakelijke rechten die niet in de limitatieve opsomming van het huidige Burgerlijk Wetboek zijn opgenomen. Hieronder vallen bijvoorbeeld visrechten, alsmede het kooirecht en het afpalingsrecht ten behoeve van eendenkooien. Volgens de Nederlandse Kooikersvereniging zijn ongeveer 3000 locaties bekend waar ooit een eendenkooi heeft gelegen, thans zijn er nog ruim 100 van over. Om conflicten te vermijden, is het belangrijk om deze rechten alsnog te registreren.

Onder het kooirecht kan men verstaan “het zakelijk recht om op een bepaald stuk grond (en water) vogels, in het bijzonder eenden, te vangen met behulp van een daartoe ingericht toestel.”
Het afpalingsrecht kan men omschrijven als “de zakelijke last waarmee de rondom de eendenkooi gelegen gronden zijn bezwaard, inhoudende de verplichting voor een ieder zich op die gronden te onthouden van handelingen waardoor vogels in de eendenkooi zouden kunnen worden verstoord”.
Uiteraard kan de eendenkooi zich ook bevinden op eigen grond.

Het afpalingsrecht, alsook het visrecht, is volgens artikel 150 van de Overgangswet NBW registergoed geworden en derhalve inschrijfbaar in de openbare registers.
De “heerlijcke rechten” rusten gewoonlijk op een (groot) aantal aan elkaar grenzende percelen; van hun ontstaan is veelal geen akte opgemaakt. Pas op het moment dat een recht werd overgedragen, vond de eerste vermelding in de openbare registers plaats. Welke kadastrale percelen daarmee werden belast wordt meestal niet vermeld; in een oude akte werd een met name genoemd visrecht alsvolgt omschreven: “het visrecht op de Rijn vanaf de kop van de Malburgse haven tot kilometerpaal 880.” Bij het afpalingsrecht werd in een geval de afstand vanuit het midden van de kooi bepaald op “200 Rijnlandse Roeden”, wat neerkomt op ongeveer 753 meter.

Omdat het Kadaster in het verleden heeft nagelaten om de rechten aan een kadastraal perceel te relateren, is het Kadaster bereid om kosteloos uit te zoeken welke kadastrale percelen er belast zijn met oude heerlijcke rechten. Feitelijk komt het er op neer, dat aan de hand van de aangeleverde stukken zoals oude akten, kaarten, contracten en dergelijke door het Kadaster een kaart wordt geproduceerd, waarop de onder de rechten liggende percelen zijn weergegeven; bij het afpalingsrecht bijvoorbeeld de kring. Aan de hand van de door de rechthebbende en het Kadaster aangeleverde stukken, kan de notaris een zogenaamde registerverklaring opmaken en inschrijven in de openbare registers, zodat het Kadaster de rechten bij de kadastrale percelen kan aantekenen.
De akte dient onder meer de omschrijving van het recht, zo mogelijk de gangbare benaming ervan en de rechthebbende in te houden.

Registratie van deze rechten werkt conflictvermijdend, omdat onomstotelijk komt vast te staan en aan derden bekend wordt, wie de rechthebbende is en op welke kadastrale percelen het recht geheel of gedeeltelijk rust. Dirkzwager heeft ervaring met het inschrijven van deze rechten en deelt deze kennis graag met u.