De gebiedskwalificaties zijn nogal feitelijk. De gevolgen kunnen ingrijpend zijn.
De raad van de gemeente Heusden stelde een bestemmingsplan “Heusden buitengebied, derde herziening” vast. Meerdere partijen stelden beroep in. Dat is wel gebruikelijk bij bestemmingsplannen buitengebied. Ook het waterschap Aa en Maas stelde beroep in. Het had bezwaar tegen een woonbestemming voor een perceel dat vlak naast haar rioolgemaal lag. Volgens de brochure “Bedrijven en milieuzonering” van de Vereniging Nederlandse Gemeenten, editie 2009, zou er een afstand van tenminste 30 meter tussen een woning en een rioolgemaal moeten worden aangehouden in verband met het hinderaspect geur. De afstand was in werkelijkheid kleiner, circa 17 meter. De raad van de gemeente stelde zich echter op het standpunt dat de afstand geen 30 meter hoefde te zijn, maar dat met 10 meter kon worden volstaan. De VNG-brochure kent namelijk verschillende gebiedskwalificaties. De afstand van 30 meter hoort bij het omgevingstype rustige woonwijk en rustig buitengebied. Als de omgeving wordt aangemerkt als gemengd gebied kunnen de richtafstanden volgens de brochure met één afstandstap worden verlaagd. In een gemengd gebied zou voor een rioolgemaal voor wat het aspect geur betreft een afstand van 10 meter tot gevoelig objecten, zoals woningen, kunnen worden aangehouden. De vraag was dus, of er inderdaad sprake was van een gemengd gebied. Dat is volgens de VNG-brochure een gebied met matige tot sterke functiemenging. De brochure geeft als voorbeelden woningen met direct daarnaast andere functies zoals winkels, horeca en kleine bedrijven of lintbebouwing in het buitengebied met overwegend agrarische en andere bedrijvigheid, of gebieden die direct langs de hoofdinfrastructuur (grote wegen) liggen. De raad betoogde dat de afstand behorend bij een gemengd gebied kon worden aangehouden. De woonkern waarbinnen de woning zou komen te liggen wer in het gemeentelijk vestigingsbeleid namelijk aangemerkt als gemengd gebied, waar bewust functiemenging zou worden nagestreefd. Dat vond de Raad van State niet voldoende. De Raad van State beoordeelde de feitelijke situatie.
Dat Hedikhuizen in het gemeentelijk vestigingsbeleid is aangemerkt als gemengd gebied omdat daar bewust functiemenging wordt nagestreefd, betekent niet dat daarvan in de bestaande situatie sprake is.
De Raad van State stelde vast dat er in de omgeving voornamelijk sprake was van uitgestrekt agrarische gronden met verspreid liggende agrarische bouwvlakken. De enige bedrijfsbebouwing in de nabijheid van de voorziene woning lag op een afstand van ongeveer 400 meter. De aanwezigheid van enkele agrarische bedrijven en woningen aan één bepaalde zijde van de nieuwe locatie maakte nog niet, dat het gebied voor het overige als gemengd gebied kon worden gekwalificeerd. Ook de aanwezigheid van een weg met een 60 km/uur zone, leidde niet tot zodanige hinder dat op grond daarvan de omgeving kon worden aangemerkt als een gebied met functiemenging, aldus de Raad van State.
De raad voerde verder nog aan dat er geen vrees hoefde te zijn voor geuroverlast op een afstand van circa 20 meter, omdat de putdeksels van het rioolgemaal alleen onder extreme weersomstandigheden niet 100% luchtdicht waren. Dergelijke weersomstandigheden kwamen maar zeer sporadisch voor volgens de raad. Het waterschap bracht daar tegenin dat de deksels bij het vullen en legen van het gemaal open staan en dat er dan geurhinder optreedt. Al met al honoreerde de Raad van State het beroep van het waterschap op de VNG-brochure. De omstandigheid dat de woning binnen de aanbevolen afstand zou komen te liggen, was, in lijn met vaste jurisprudentie, een aspect waarop niet alleen de toekomstige bewoners, maar ook het bedrijf, in dit geval het waterschap, zich kon beroepen. De afstanden in de VNG-brochure strekken niet alleen ter bescherming van de bewoners van gevoelige bestemmingen, maar evenzeer ter bescherming van de bedrijven die hinder kunnen veroorzaken voor dergelijke gevoelige bestemmingen.
Belangrijk in dit geval is dat de Raad van State een zeer feitelijk onderzoek naar de aard van de omgeving uitvoerde en daarbij, geen waarde hechtte aan het voornemen van de gemeente om er een gebied met functiemenging van te maken. Vermoedelijk was dit niet meer dan een voornemen, wellicht dat de kwestie anders zou zijn beoordeeld als de raad had kunnen aantonen dat er concrete initiatieven waren die zouden leiden tot werkelijke functiemenging.
Wilt u meer weten over bestemmingsplannen, de VNG-brochure en richtafstanden? Neem dan contact op met Maarten Baneke.
