Veel bedrijven vragen zich dan ook af wat te doen om hun schade te beperken. De juridische gevolgen van de coronapandemie kunnen van geval tot geval sterk verschillen.
Individuele afspraken
Uitgangspunt zijn de individuele afspraken die partijen in het betreffende contract hebben gemaakt. Anders dan in het Nederlandse recht is er geen wetsbepaling in het Duitse recht opgenomen voor overmacht. Overmacht houdt in dat een tekortkoming niet aan de schuldenaar kan worden toegerekend, omdat de tekortkoming niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen. Het Duitse recht kent – anders dan het Nederlandse recht – (afgezien van het reisrecht), niet het begrip “overmacht” en biedt daarom slechts beperkte hulp. Echter contracten bevatten regelmatig "overmacht"-clausules. Deze clausules moeten worden geïnterpreteerd en er moet worden nagegaan of de Corona-pandemie een geval van overmacht is in de zin van de desbetreffende clausule. Dit hangt af van de individuele formulering. Afhankelijk van de inhoud van de clausule kunnen de rechtsgevolgen dan bestaan uit eventuele ontbinding, een (tijdelijke) opschorting van de overeenkomst of schadeclaims.
Wettelijke regelingen
Het Duitse recht bepaalt dat de vordering tot nakoming is uitgesloten voor zover dit onmogelijk is voor de schuldenaar of voor iemand anders. Bovendien kan de schuldenaar de nakoming weigeren als dit een inspanning vereist, die in geen enkele verhouding staat tot het belang van de schuldeiser bij de nakoming. Ook zou een aanpassing van de overeenkomst kunnen worden geëist als de omstandigheden, die de basis van de overeenkomst zijn, later zo ernstig zijn gewijzigd dat van een partij redelijkerwijs niet kan worden verwacht dat zij zich aan de ongewijzigde overeenkomst houdt. Als het niet mogelijk of redelijk is om het contract aan te passen, kan de benadeelde partij zich ook terugtrekken uit het contract. Details zijn te vinden in het volgende artikel: https://www.dirkzwager.nl/kennis/artikelen/is-het-mogelijk-om-vanwege-het-coronaviruscovid-19-een-reeds-gesloten-overeenkomst-te-ontbinden/
Voor internationale koopovereenkomsten, waarop het Weens Koopverdrag (CISG) van toepassing is, /an artikel 79 CISG worden geraadpleegd. Dit artikel bepaalt dat een partij niet aansprakelijk is voor de schending van een van haar verplichtingen, indien zij aantoont dat de tekortkoming werd veroorzaakt door een verhindering die buiten haar macht lag en dat van haar redelijkerwijs niet kon worden verwacht dat zij bij het sluiten van de overeenkomst met die verhindering rekening zou hebben kunnen houden of dat zij deze of de gevolgen ervan zou hebben kunnen vermijden of te boven zou zijn gekomen. Art. 79 CISG regelt uitdrukkelijk alleen de vergoeding van schade, hoewel dit ook zou moeten gelden voor de vrijstelling van de hoofdverplichting. Pandemieën en import- / exportbeperkingen worden ook erkend als dergelijke redenen.
Voorbeelden
Moet ik mijn medewerkers naar een risicogebied sturen?
Als een bedrijf verplicht is om e.g. servicewerkzaamheden op locatie bij de klant uit te voeren, bijvoorbeeld op basis van een met een klant gesloten onderhoudscontract, kan er een spanningsveld ontstaan tussen de verplichtingen die voortvloeien uit het onderhoudscontract en de zorgplicht ten opzichte van de eigen medewerkers op grond van het arbeidsrecht. Dit spanningsveld kan zo ver gaan dat er een juridische onmogelijkheid kan ontstaan als het bedrijf van de klant zich in een corona-risicogebied bevindt en er geen derde partij bereid of in staat is om de servicewerkzaamheden over te nemen.
Problemen met de levering van goederen
Veel ondernemers worden momenteel geconfronteerd met het probleem dat bedrijven hun productie stopzetten, zodat er geen goederen meer kunnen worden geleverd. Hierbij moet onderscheid worden gemaakt tussen het feit of de leverancier de productie stopzet op grond van een officieel besluit of op vrijwillige basis. In het geval van een officieel besluit is de leverancier niet in gebreke en zullen beide partijen bij de overeenkomst dus waarschijnlijk worden ontheven van hun verplichting tot uitvoering. Als de leverancier de productie echter vrijwillig stopzet, moet hij bewijzen dat de sluiting van de fabriek noodzakelijk was. Indien hij daartoe niet in staat is, zijn schadeclaims denkbaar.
Evenementen
Vele evenementen worden momenteel geannuleerd; wie draagt de kosten? Ook hier moet een onderscheid gemaakt worden of het evenement is geannuleerd op grond van een officieel besluit of op vrijwillige basis door de organisator. In het eerste geval is de organisator niet in gebreke en is hij niet aansprakelijk voor eventuele kosten die door derden zijn ontstaan. Alle partijen zijn ontslagen van hun verplichtingen. Als een evenement vrijwillig wordt geannuleerd zonder officieel besluit, moet de organisator bewijzen dat het onmogelijk is om het evenement te houden. Als hij dit niet kan bewijzen, kan hij aansprakelijk worden gesteld voor schade.
Samenvatting
Uitgangspunt zijn de individuele afspraken tussen partijen; misschien is er een clausule in het contract opgenomen, e.g. met betrekking tot overmacht, dat helpt om de situatie op te lossen. Indien er geen individuele afspraken zijn, moeten aan de hand van de wet eventuele gevolgen getoetst worden. In deze context speelt schuld aan de ontstane situatie een grote rol.
