Net zoals in de Nederlandse wet is de verkoper ook krachtens Duits kooprecht verplicht om aan de koper goederen te leveren die zonder gebreken zijn.
Indien het verkochte echter gebreken vertoont, dan zijn de wettelijke garantievoorschriften van toepassing - tenzij algemene voorwaarden op de contractrelatie van toepassing zijn. Maar dit dient hier buiten beschouwing te blijven, de toelichting heeft uitsluitend betrekking op de wettelijke bepalingen.
Gebreken op het moment van risico-overdracht
Het wettelijke garantierecht wordt alleen van kracht indien het verkochte op het moment van de risico-overdracht gebreken vertoont.
De risico-overdracht vindt normaal gesproken plaats op het moment van levering. Indien het verkochte echter op verzoek van koper op een bepaalde plaats wordt geleverd, dan kan risico-overdracht reeds plaatsvinden op het moment waarop verkoper het verkochte bijvoorbeeld aan een transportbedrijf ter beschikking stelt. Dit geldt echter niet indien een consument van een ondernemer een beweeglijk goed koopt (consumentenkoop). Hier geldt dat risico-overdracht op de koper pas plaatsvindt op het moment waarop koper het verkochte daadwerkelijk ontvangt. Bovendien wordt bij consumentenkoop ervan uitgegaan dat een gebrek dat binnen zes maanden na risico-overdracht wordt geconstateerd, reeds op het moment van risico-overdracht aanwezig was. Verkoper heeft evenwel het recht om dit vermoeden te weerleggen.
Er is sprake van een gebrek indien de feitelijke staat van het verkochte afwijkt van de hoedanigheid van het verkochte zoals bij totstandkoming van de overeenkomst tussen verkoper en koper werd overeengekomen.
Indien geen afspraken werden gemaakt omtrent de hoedanigheid van het verkochte, dan geldt dat het verkochte vrij is van gebreken indien het verkochte geschikt is voor het gebruik zoals in de overeenkomst voorzien, of geschikt is voor het gebruik waarvoor het normaal is bedoeld en een hoedanigheid bezit die bij zaken van dezelfde soort gebruikelijk is en die koper op grond van de soort van het verkochte kan verwachten. Belangrijk is dat ook alle eigenschappen als overeengekomen gelden zoals die blijken uit reclame-uitingen of productbeschrijvingen. Daarnaast is een ondeskundige montage door verkoper c.q. een onvoldoende montagehandleiding eveneens een gebrek, net zoals levering van het verkeerde product of onvolledige levering. Een juridisch gebrek is gelijk aan een materieel gebrek.
Een vordering op grond van een gebrek is echter niet mogelijk indien dit bij totstandkoming van de overeenkomst aan koper bekend was of door grove nalatigheid van koper niet aan hem bekend was.
Juridische gevolgen
Het recht van koper om te verlangen dat verkoper alsnog aan zijn contractuele verplichtingen voldoet, prevaleert. Dit betekent dat koper kan kiezen of hij wenst dat het gebrek wordt opgeheven (reparatie), of dat een nieuw product (zonder gebreken) wordt geleverd (vervangende levering). Verkoper mag de keuze van koper in deze alleen weigeren indien de uitvoering hiervan voor hem niet of alleen tegen onredelijk hoge kosten mogelijk is. In dat geval heeft koper enkel het recht om de andere nakoming van de contractuele verplichtingen te verlangen. Alle kosten die verbonden zijn aan het feit dat verkoper alsnog aan zijn verplichtingen voldoet, zijn voor rekening van verkoper. Voorwaarde voor dit recht van koper om te verlangen dat verkoper alsnog aan zijn verplichtingen voldoet, is dat verkoper verantwoordelijk is voor de gebreken aan of in het verkochte. Vereist is (naast een rechtsgeldige koopovereenkomst) enkel de levering van een goed dat bij risico-overdracht gebreken vertoonde.
Indien verkoper, ondanks het feit dat hem hiertoe binnen redelijke termijn de mogelijkheid werd geboden, niet alsnog aan zijn verplichtingen heeft voldaan, kan koper opheffing van de koopovereenkomst, verlaging van de koopsom en schadevergoeding evenals vergoeding van de kosten verlangen, die hij in verband met zijn vergeefse verzoek tot nakoming heeft gemaakt.
Opzegging van de koopovereenkomst geldt met terugwerkende kracht. Dit betekent dat ook de vorderingen in verband met leveringen uit hoofde van de overeenkomst komen te vervallen. Reeds geleverde goederen dienen te worden geretourneerd. Behalve opzegging heeft koper ook de mogelijkheid om de koopsom te verlagen. De prijs dient hierbij te worden verlaagd evenredig aan de verhouding tussen de waarde van het verkochte zonder gebreken en de feitelijke waarde van het verkochte. Indien partijen hierover geen akkoord bereiken, wordt de kwestie ter vaststelling van de prijs voorgelegd aan de rechter.
Behalve het recht om alsnog nakoming van de verplichtingen, opheffing van de koopovereenkomst of verlaging van de koopsom te verlangen, heeft koper ook een recht op schadevergoeding indien verkoper verantwoordelijk is voor het ontstaan van de schade of althans de schade door grove nalatigheid heeft veroorzaakt.
Verjaring
De reguliere verjaringstermijn volgens het Duits kooprecht is twee jaar. De verjaring van aanspraken uit hoofde van gebreken bij beweeglijke goederen begint op het moment van uitlevering. Bij percelen (en ook bij gebouwen) bedraagt de termijn vijf jaar en begint bij oplevering. De verjaringstermijn bedraagt dertig jaar indien het gebrek verband houdt met een zakelijk recht van een derde, op grond waarvan afgifte van het verkochte kan worden verlangd, of verband houdt met een ander kadastraal geregistreerd recht.
Bij overeenkomsten met consumenten kan de termijn van de wettelijke garantie voor nieuwe goederen niet worden ingekort, noch door algemene voorwaarden, noch door individuele afspraken. De wettelijke garantie voor tweedehands goederen kunnen partijen echter beperken tot één jaar.
Bijzondere bepalingen ten aanzien van kooplieden
Indien de koop een handelskoop tussen kooplieden betreft, dient koper het verkochte direct na ontvangst te controleren en eventuele gebreken per direct te melden. Indien koper niet aan deze verplichting voldoet, wordt het verkochte geacht te zijn goedgekeurd, waardoor alle aanspraken jegens de leverancier op grond van gebreken zijn uitgesloten. Hierbij kunnen er in verband met de concrete interpretatie van het begrip “direct” vooral problemen ontstaan indien de goederen niet rechtstreeks door de ene partij bij de overeenkomst aan de andere partij worden geleverd, maar rechtstreeks worden doorgeleverd aan de consument.
Verschil tussen wettelijke garantie en garantie door verkoper/fabrikant
De garantie door verkoper/fabrikant is een vrijwillige verzekering (naast de wettelijke garantie) door de verkoper of fabrikant dat een goed binnen een bepaalde periode geen gebreken zal vertonen. Deze door de handelaar c.q. fabrikant verstrekte garantie geldt ook voor gebreken die pas na overdracht van de goederen ontstaan. Deze garantie is een vrijwillige prestatie van de fabrikant, die hij daarom ook naar eigen ideeën inhoudelijk kan invullen en eventueel kan beperken.
De wettelijke garantie blijft naast een garantie van de verkoper/fabrikant ongewijzigd van kracht, zodat de koper tijdens de wettelijke garantietermijn kan kiezen of hij een beroep doet op de garantie van verkoper/leverancier (meestal een vordering op de fabrikant) of op de wettelijke garantie (een vordering op de verkoper).
Verschil tussen wettelijke garantie en productaansprakelijkheidsrecht
Belangrijk is het verschil tussen de wettelijke garantie en het productaansprakelijkheidsrecht. Dit laatste regelt niet de aansprakelijkheid voor schade aan het product, maar de aansprakelijkheid van de fabrikant voor indirecte schade die ontstaat door een (beweeglijk) goed met gebreken. De fabrikant is aansprakelijk voor zover het goed op het moment waarop het in de handel werd gebracht (dus van meet af aan) al gebreken vertoonde, voor materiële schade, lichamelijk letsel en schade in de vorm van overlijden. Ook smartengeld valt onder de wet op de productaansprakelijkheid. De aansprakelijkheid is een risicoaansprakelijkheid ongeacht de veroorzaker, dit betekent dat de fabrikant ook aansprakelijk is indien hem geen opzet en geen nalatigheid kunnen worden verweten. De aanspraken krachtens die wet gelden ongeacht het feit of tussen de fabrikant en de eindklant een overeenkomst werd afgesloten of niet. De voorschriften volgens de Duitse wet op de productaansprakelijkheid [ProdHaftG] gelden naast de contractuele aansprakelijkheid van verkoper krachtens het Duits Burgerlijk Wetboek [Bürgerliches Gesetzbuch/BGB]. Daarom laat de aansprakelijkheid krachtens de Duitse wet op de productaansprakelijkheid [ProdHaftG] bijvoorbeeld de aanspraken op grond van de wettelijke garantie onverlet.
De fabrikant is in eerste instantie de fabrikant van het eindproduct (ook indien het eindproduct is samengesteld uit aanvullend gekochte deelproducten met gebreken), de fabrikant van een deelproduct met gebreken en de ‘quasi-fabrikant’, die een door een andere fabrikant gefabriceerd product onder eigen merk verkoopt. Maar ook importeurs en handelaren kunnen aansprakelijk worden gesteld. Alle vermelde personen zijn aansprakelijk, opdat de gedupeerde zich bijvoorbeeld kan wenden tot diegene van hen die financieel het meest draagkrachtig is.
Er is sprake van een fout/gebrek indien rekening houdende met alle omstandigheden niet wordt voldaan aan de terechte veiligheidsverwachtingen van de consument.
De ProdHaftG is dwingend recht en kan daarom in een overeenkomst niet worden gewijzigd of uitgesloten.
Alhoewel het wettelijke garantierecht volgens de wettekst eenvoudig en overzichtelijk lijkt, blijkt in de praktijk toch dat er bij de afhandeling van leveringen met gebreken vaak sprake is van tal van vragen en interpretatiemogelijkheden. En juist dit leidt tot geschillen. Hoe duidelijker de tussen partijen gemaakte afspraken in de overeenkomst worden vastgelegd, hoe kleiner het risico op latere discussies.
