Winstuitkering (onder voorwaarden) voor ziekenhuizen

Door Fabian Keijzer

Sinds de stelselwijziging hebben zorgaanbieders meer vrijheid en verantwoordelijkheid gekregen. Tegelijkertijd zijn ook hun risico’s toegenomen. Mede daardoor lijkt het voor zorginstellingen steeds moeilijker te worden om geld te lenen bij banken om zo in hun financieringsbehoeften te voorzien.

Voor een aantal zorgaanbieders was het al mogelijk om privaat risicodragend kapitaal aan te trekken. Voor onder meer de extramurale AWBZ-zorg, tandartsen en huisartsen geldt namelijk geen verbod van winstoogmerk. Op grond van bestaande wet- en regelgeving is het echter voor instellingen voor medisch-specialistische zorg (ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra) en voor intramurale AWBZ-zorg (zoals verpleeg- en verzorgingshuizen) niet toegestaan om winsten uit te keren.

Onlangs is bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel aanhangig gemaakt waarmee winstuitkering voor ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra onder voorwaarden mogelijk gemaakt wordt. Voor intramurale care-instellingen blijft het verbod echter van kracht.

De regering hoopt met het wetsvoorstel te bevorderen dat in de ziekenhuissector een efficiëntere bedrijfsvoering, meer innovatie en meer dynamiek door de toetreding van nieuwe spelers op de markt gerealiseerd wordt. Door het opheffen van het winstverbod worden ziekenhuizen minder afhankelijk van banken voor de financiering van hun investeringen.

Aan winstuitkering door ziekenhuizen worden wel een aantal voorwaarden verbonden. In de eerste plaats mag er in de eerste drie jaren na de investering geen winst uitgekeerd worden. Met deze voorwaarde wil de Minister bewerkstelligen dat alleen investeerders toetreden die voor de lange termijn belangen gaan. Ten tweede dient de Inspectie voor de Gezondheidszorg een positieve beschikking te geven voordat er uitgekeerd kan worden. De Inspectie toetst in het bijzonder of er een veiligheidsmanagementsysteem is en of de kwaliteit en veiligheid van de zorg binnen de instelling gewaarborgd is. In de derde plaats dient het bestuur van de instelling goedkeuring te verlenen aan elk voorstel tot het doen van uitkeringen. Ook moet de raad van toezicht gehoord worden over een dergelijk voornemen.

In de Zorgbrede Governancecode 2010 wordt al rekening gehouden met de mogelijkheid van winstuitkeringen door zorginstellingen. Artikel 5.2 van deze governancecode geeft een belangrijke norm voor winstuitkeringen in de zorgsector: “Het vaststellen van het reserverings- en dividendbeleid (...) geschiedt binnen de grenzen van de maatschappelijke doelstelling van de zorgorganisatie”. Winstuitkering in de zorg is derhalve geen doel op zich, maar een middel ter verwezenlijking van de maatschappelijke doelen van zorginstellingen.

Nog onduidelijk is of en zo ja wanneer het wetsvoorstel in werking zal treden. De nieuwe regels omtrent gereguleerde winstuitkering worden in principe opgenomen in de eveneens nog in te voeren Wet cliëntenrechten zorg (Wcz). Mocht het nieuwe wetsvoorstel eerder in werking treden dan de Wcz, dan worden de regels opgenomen in de Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi).