Wat is er aan de hand?
Stichting Slachtoffers Iatrogene Nalatigheid-Nederland (‘Stichting SIN’) maakt al meer dan 10 jaar op haar websites www.zwartelijstartsen.com en www.zwartelijstartsen.nl een lijst openbaar waarop artsen en zorgverleners worden weggezet als plegers van (vermeend) ‘medische misdrijven’. Volgens de website bevat de zwarte lijst alle namen van artsen, tandartsen, verpleegkundigen en psychologen die in het BIG-register opgenomen zijn met een berisping, schorsing, of doorhaling artsen, en andere personen en organisaties uit de gezondheidszorg en de overheid die hun wettelijke en professionele zorgplicht schenden. Op de website zijn de namen van de zorgverleners op alfabetische volgorde weergegeven, vaak voorzien van een foto en de instelling waarin zij werkzaam zijn/waren. De vermeldingen over de genoemde zorgverleners beperken zich niet alleen tot de tuchtrechtelijke maatregelen die in het BIG-register te vinden zijn. Er worden ook zorgverleners genoemd, waarvan de BIG-registratie inmiddels is doorgehaald of van zorgverleners die geen BIG-registratie hebben. Een paar voorbeelden van dergelijke vermeldingen zijn:
- “Weigert eerlijke diagnostiek, informatie en herstelbehandeling aan slachtoffer van medische fout van collega-medisch specialisten. Schuldig aan schending ethische, professionele en wettelijke zorgplicht.”
- “Veroorzaakte ernstige medische fout en bijna het overlijden van patiënt.”
- “Weigert eerlijke diagnostiek en informatie aan slachtoffer van medische fout. Pleegt fraude in medisch dossier, schuldig aan valsheid in geschrifte en achterlaten van patiënt in nood, in strijd met zijn ethische, professionele en wettelijke zorgplicht.”
Stichting Stop Online Shaming (‘Stichting SOS’) behartigt de belangen van slachtoffers van online privacy-inbreuken en online onrechtmatige uitingen. Volgens Stichting SOS is er sprake van een digitale schandpaal die onrechtmatig is en in strijd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Zodoende start zij dit kort geding, en vordert onder andere dat Stichting SIN de uitlatingen moet staken, en dat de Stichting SIN de ingang tot de domeinen www.zwartelijstartsen.com en www.zwartelijstartsen.nl wordt ontzegd en deze aan Stichting SOS moeten worden overgedragen.
Wat oordeelt de voorzieningenrechter?
De voorzieningenrechter maakt een belangenafweging tussen enerzijds het recht op eerbieding van de er en goede naam van de zorgverleners aan de kant van Stichting SOS, en het recht op vrijheid van meningsuiting aan de kant van Stichting SIN. Volgens de voorzieningenrechter weegt het recht op eerbieding van de goede naam in deze kwestie zwaarder, en geeft Stichting SOS dus gelijk.
De voorzieningenrechter oordeelt dat de kwalificatie ‘zwarte lijst’ in zijn algemeenheid door het publiek wordt geassocieerd met het niet (meer) mogen uitvoeren van werkzaamheden. Dat maakt dat de term ‘zwarte lijst’ op zichzelf al een zware beschuldiging inhoudt. Bovendien gaat het in deze kwestie om een lijst van artsen en zorgverleners die in veruit de meeste gevallen hun werk nog gewoon uitoefenen. Op de website worden daarnaast kwalificaties als ‘medische misdrijven’ en ‘falende artsen’ gebruikt. Daarnaast is volgens de voorzieningenrechter voor het publiek niet duidelijk dat het niet gaat om een officiële lijst, maar een lijst die in privé wordt bijgehouden.
Hoewel misschien niet elke uiting op de website onrechtmatig is te achten, weegt dit gegeven naar het oordeel van de voorzieningenrechter niet op tegen het totale beeld van de website. De beschuldigingen zijn zeer ernstig en ontberen (veelal) een feitelijke basis. De op de website voorkomende BIG-registraties hebben weliswaar wel een feitelijke basis, maar zijn desondanks onrechtmatig omdat de daarmee gemoeid zijnde verwerking van persoonsgegevens in strijd is met artikel 10 AVG. Stichting SOS heeft daarnaast onbetwist gesteld en toegelicht dat de website ook in strijd is met de artikelen 6 lid 1, 12, 14, 16, 17, 18 en 21 AVG. Dit komt de voorzieningenrechter ook juist voor.
Alles tegen elkaar afwegend maakt dat het door Stichting SOS vertegenwoordigde belang dat individuele zorgverleners door publicaties niet worden blootgesteld aan lichtvaardige verdachtmakingen naar het oordeel van de voorzieningenrechter zwaarder weegt dan het belang van Stichting SIN om aandacht te vragen voor (het verzwijgen van) medische fouten. Hoewel het ver gaat om een volledige website als onrechtmatig aan te merken, is de voorzieningenrechter van oordeel dat dit gelet op het voorgaande in onderling verband en samenhang bezien, in het geval van deze website wel het geval is.
Ook de voorzitster van Stichting SIN wordt persoonlijk aansprakelijk gehouden, nu zij volgens de voorzieningenrechter ook persoonlijk een ernstig verwijt te maken valt voor het voortduren van het onrechtmatig gebruik van de website.
De voorzieningenrechter wijst feitelijk alle vorderingen van Stichting SOS toe. Dat betekent (verkort weergegeven) dat de uitlatingen op de website onrechtmatig zijn en het Stichting SIN wordt verboden deze uitlatingen of die van gelijke strekking in de openbaarheid te brengen, niet via de domeinen www.zwartelijstartsen.nl en www.zwartelijstartsen.com maar ook niet op andere domeinen. Daarnaast wordt ook de overdracht van voornoemde domeinnamen toegewezen en moet Stichting SIN internetzoekmachine Google verzoeken om alle verwijzingen naar de zwarte lijst uit de zoekresultaten te verwijderen. Dit alles niet alleen onder verbeurte van een dwangsom, maar ook uitvoerbaar bij lijfsdwang van de voorzitster van Stichting SIN.
Tot slot
Met deze uitspraak komt (voor nu) een einde aan jaren van online naming and shaming van artsen en zorgverleners. Deze uitspraak is door haar nuances overigens ook erg bruikbaar (en wenselijk) voor het publicaties op andersoortige zwarte lijsten, zoals die van rechters.
Ziet u zich geconfronteerd met een onrechtmatige (online) publicatie, al dan niet op een zwarte lijst? Of wilt u een publicatie laten toetsen op de vraag of deze al dan niet onrechtmatig is? Weet mij dan graag te vinden.
Sven Wakker, advocaat IT en Privacy
