Kennis van concurrentieregels is samengebracht in de vakgroep Mededinging, Marktregulering & Staatssteun. De Autoriteit Consument en Markt (ACM) en de Europese Commissie (EC) houden toezicht op de naleving van deze regels. Naast de ACM zijn op het gebied van marktregulering nog andere toezichthouders actief, zoals de AFM en de NZa.
Voor sommige markten is naast de algemene mededingingsregels overheidsregulering nodig om marktwerking op gang te brengen en te houden. Dit gebeurt vooral in sectoren waar voorheen staatsbedrijven actief waren. Zo geldt voor KPN de verplichting om concurrenten toegang te geven tot haar netwerk, zodat zij in concurrentie met KPN telecommunicatiediensten aan eindgebruikers kunnen leveren. Voor PostNL geldt een vergelijkbare verplichting voor 24-uurs partijenpost. In de energiesector mogen de netbeheerders hun commerciële onderdelen (die op de markt actief zijn) niet bevoordelen. Marktregulering kan ook tot gevolg hebben dat toezichthouders (maximum)tarieven opleggen. Daartoe is de ACM bijvoorbeeld overgegaan in de energiesector. Voor de zorgsector stelt de NZa maximumtarieven vast.
Naast het toezicht op sectorspecifieke regels, houdt de ACM ook toezicht op de naleving van consumentenregels, zoals bijvoorbeeld de regels voor verkoop op afstand en oneerlijke handelspraktijken.
De spelregels van marktregulering bieden voor de een kansen terwijl deze voor de ander een belemmering of een risico vormen. De advocaten van onze vakgroep hebben ruime ervaring met de toepassing van sectorspecifieke regels op het gebied van zorg, telecommunicatie, consumentenrecht, post en energie. Wij werken nauw samen met juristen van de vakgroep Energie, de vakgroep Banking & Finance en de sectie Gezondheidszorg.
Op het gebied van marktregulering dat onder het toezicht van ACM valt, adviseren en begeleiden wij ondernemingen bij onder andere:
Een terechte uitspraak van de Bossche voorzieningenrechter: als de aanbestedingsstukken voorschrijven dat éérst kwaliteit en dan pas prijs beoordeeld worden, dan moet die volgorde ook worden aangehouden. Afwijking van de aangekondigde procedure leidt tot heraanbesteding.
Een aanbesteder die maar één geldige inschrijving ontvangt, hoeft niet op basis daarvan te gunnen en mag de aanbesteding intrekken vanwege het te lage concurrentieniveau. Deze intrekkingsgrond uit de Europese en nationale rechtspraak vindt toepassing in recente zaken bij voorzieningenrechters in Den Haag en Groningen.
In een recent arrest heeft het Hof van Justitie geoordeeld over de geldigheid van de regels voor inzameling van elektronisch afval. Naast de bevestiging dat die inzamelplicht ook geldt voor zonnepanelen, verklaart het Hof de WEEE-richtlijn ongeldig voor producten die tussen 2005-2012 in de handel zijn gebracht. Voor die producten rust de inzamelplicht niet per definitie op de producent, maar kan dit ook een verplichting voor de gebruiker zijn.
De voorzieningenrechter van de rechtbank Den Haag oordeelt in een recent vonnis dat een aanbesteder die een aanbestedingsprocedure intrekt inhoudelijk moet motiveren waarom hij dat doet, maar dat die motiveringsplicht niet zo ver strekt dat ook al inhoudelijk op de (wijze van) heraanbesteding hoeft te worden ingegaan.
De ACM heeft Liander in 2019 beboet wegens niet tijdig aansluiten van een snellaadstation van Fastned. Op 2 december 2021 heeft de ACM dit boetebesluit ingetrokken. Op basis van recente jurisprudentie van het Hof van Justitie concludeert de ACM nu dat de wetgever niet bevoegd was om een concrete aansluittermijn van 18 weken bij wet voor te schrijven. Volgens de ACM is de 18-wekentermijn uit de E-wet aldus onverbindend en kan het boetebesluit niet overeind blijven.
Op 23 juli 2021 heeft de Europese Commissie een verruiming van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) gepubliceerd. Lidstaten zijn hierdoor niet langer verplicht staatssteun aan de Commissie te melden wanneer die steun valt onder het toepassingsgebied van Europese investeringsprogramma’s en/of bedoeld is voor verduurzaming en digitalisering.
Beleggingsfondsen moeten beleggers informatie verschaffen over duurzaamheidsrisico's en -kenmerken. Dit moeten zij doen op grond van een Europese verordening: de Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR). De AFM heeft verkennend onderzoek gedaan naar de toepassing van de SFDR. Maar over welke informatieverplichtingen hebben we het eigenlijk?
In een recent vonnis gaat de Utrechtse voorzieningenrechter in op de vraag wanneer een aanbesteder in afwijking van de hoofdregel mag gunnen op “laagste prijs”. Zoals in Utrecht al eens eerder was geoordeeld, kan dat ook bij complexere opdrachten zijn toegestaan. Verder gaat het vonnis in op de motivering die bij gunning op laagste prijs moet worden gegeven: bij afwijzing kan volgens de voorzieningenrechter niet kan worden volstaan met de kale mededeling dat een inschrijver niet de laagste prijs heeft aangeboden. De winnende prijs moet dan ook worden medegedeeld.
Het mededingingsrecht wordt regelmatig gebruikt als breekijzer om geschillen te beslechten. Zo ook in twee recente uitspraken van rechters in Nederland en Curaçao. De uitspraken illustreren dat het van belang is om een verweer tegen een creatief beroep op de mededingingsregels zorgvuldig te onderbouwen en stellingen van de wederpartij te betwisten.
In de JOR 2021/124 is een annotatie verschenen van Chantal van den Borne bij een spraakmakende en verstrekkende uitspraak van de Commissie van Beroep KiFiD over variabele rente bij doorlopend krediet in een ABN AMRO zaak (2021-0015).
De Haagse voorzieningenrechter buigt zich in een recente zaak over de vraag of een strafbeschikking wegens omkoping – opgelegd door het Openbaar Ministerie – een onherroepelijk geworden rechterlijke uitspraak is in de zin van de ‘verplichte uitsluitingsgronden’ uit de Aanbestedingswet 2012, zodat de omkoper zou worden uitgesloten. Daarnaast speelt de vraag of de omkoper ook een ‘ernstige beroepsfout’ heeft begaan, en of dat dan op zichzelf tot uitsluiting leidt nu de omkoping buiten de ‘terugkijktermijn’ plaatsvond en de strafbeschikking niet.
De Europese Commissie (‘Commissie’) herziet momenteel de mededingingsregels voor verticale overeenkomsten (zoals distributieovereenkomsten). Met de publicatie van de concepttekst van de herziene Groepsvrijstelling Verticale Overeenkomsten (‘GVO’) op 9 juli 2021 komen de contouren van een nieuwe GVO in zicht. De concepttekst ligt voor ter publieke consultatie tot 17 september 2021.
