Hoe zat het ook alweer met algemene voorwaarden, zult u zich misschien afvragen. Welnu, het is een lastig leerstuk met vele wettelijke en in de jurisprudentie uitgemaakte nuances. In dit artikel zal ik (slechts) de hoofdlijn schetsen. Het blijft daarom wel raadzaam om voor uw concrete situatie u altijd nader te oriënteren.
Kort en goed: voor het correct hanteren van algemene voorwaarden moet u zich aan twee, te onderscheiden, zaken houden:
- het van toepassing verklaren van de algemene voorwaarden;
- het ter beschikking stellen van de algemene voorwaarden.
Overigens is het ter beschikking stellen van de voorwaarden (eis 2) minder relevant wanneer u handelt met een grote klant (meer dan 50 werknemers of omvangrijke omzet). Een dergelijk grote klant kan er in beginsel namelijk geen gevolgen aan verbinden wanneer u de algemene voorwaarden niet ter beschikking heeft gesteld (artikel 6:235 BW).
Van toepassing verklaren
Aan het eerste element verandert door de wetswijziging niets. U moet nog steeds uw algemene voorwaarden op correcte wijze en vooraf van toepassing verklaren op de (nog te sluiten) overeenkomst, zodat de Algemene Voorwaarden onderdeel gaan uitmaken van de overeenkomst. Dit kunt u bijvoorbeeld doen door in uw offerte duidelijk te vermelden dat u uw aanbod doet onder toepasselijkheid van uw algemene voorwaarden.
Ter beschikking stellen
Het tweede element, het ter beschikking stellen van de algemene voorwaarden, verandert wel ingrijpend. Tot aan de wetswijziging was het stelsel vrij eenvoudig: u moest algemene voorwaarden altijd voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter beschikking stellen: bij "offline" gesloten overeenkomsten door feitelijk overhandigen en bij "online" gesloten overeenkomsten door het aanbieden van die voorwaarden in een voor langdurige opslag geschikt formaat (bijvoorbeeld in PDF). Algemene uitzondering was dat alleen wanneer het redelijkerwijs echt niet mogelijk was de voorwaarden vooraf te overhandigen of ter beschikking te stellen, u mocht verwijzen naar een vindplaats (die uitzondering gaat niet snel op!).
Dankzij de recente wetswijziging - die voortkomt uit de Dienstenrichtlijn - is het schema iets gecompliceerder geworden. Ter beschikking stellen van algemene voorwaarden kan voortaan in hoofdlijnen als volgt:
| Alle ondernemingen | |
|---|---|
| offline | online |
| feitelijk ter hand stellen (artikel 6:234 lid 1 sub a BW) of verwijzing naar vindplaats indien ter hand stellen redelijkerwijs onmogelijk is; (artikel 6:234 lid 1 sub b BW) | ter beschikking stellen op wijze die opslag voor latere kennisgeving mogelijk maakt (zoals in PDF) (artikel 6:234 lid 1 sub c BW), of verwijzing naar vindplaats indien vooraf ter beschikking stellen redelijkerwijs onmogelijk is |
| Dienstverrichters | |
Naar keuze van dienstverrichter de voorwaarden:
(artikel 6:234 lid 1 sub d & artikel 6:230c BW) | |
Met name het 3e element uit de opsomming onderaan in het schema is interessant: aanbieders van diensten mogen hun algemene voorwaarden voortaan ter beschikking stellen door hiervoor te verwijzen naar hun website waarop die voorwaarden staan.
Bent u een Dienstverrichter (zie hierna), dan zou u dus voortaan in uw offertes kunnen volstaan met het van toepassing verklaren van uw algemene voorwaarden, gevolgd door een verwijzing naar uw website. Het is dan niet langer nodig om uw (soms dikke) voorwaarden op papier ter hand te stellen.
Wie is Dienstverrichter?
In het schema spreek ik bewust over dienstverrichters en niet over aanbieders van diensten, omdat de regeling niet voor alle aanbieders van diensten geldt. Er staan namelijk maar liefst 13 uitzonderingen in de Dienstenrichtlijn van diensten waarop deze regels niet van toepassing zijn. U moet dan denken aan diensten in de gezondheidszorg, sociale dienstverlening en vervoersdiensten. De lijst van uitzonderingen is te lang om in dit bericht te behandelen; u kunt zich uiteraard nader later adviseren over de vraag of uw onderneming als "Dienstverrichter" kan worden aangemerkt .
Sancties
De sancties op het fout hanteren van algemene voorwaarden wijzigen niet met het nieuwe wetsvoorstel. Dat betekent dus dat wanneer u vergeet uw algemene voorwaarden van toepassing te verklaren, deze - in beginsel - niet op de overeenkomst van toepassing zijn en u zich niet op uw voorwaarden kunt beroepen. Wanneer u vergeet de algemene voorwaarden aan uw klant ter beschikking te stellen, dan kan uw klant uw algemene voorwaarden vernietigen (artikel 6:233 BW). Het netto effect daarvan is ook dat u zich niet op uw algemene voorwaarden kunt beroepen. Het grote verschil is tussen beide sancties is dat de vernietiging van de voorwaarden niet kan worden ingeroepen door een grote klant (meer dan 50 werknemers of omvangrijke omzet); (artikel 6:235 BW).
Conclusies en opmerkingen
Het nieuwe systeem lijkt een verbetering, maar dat kan in de praktijk nog wel eens tegenvallen. Zo zijn er veel ondernemingen die niet alleen diensten verrichten, maar die ook fysieke producten verkopen (al dan niet in combinatie). Voor dat laatste, verkoop van zaken, mogen de nieuwe regels niet worden gebruikt (die gelden immers alleen voor diensten). Deze ondernemingen kunnen dan ook best blijven vasthouden aan het "klassieke" systeem.
Ook wanneer u alleen diensten verricht, is de vraag of de nieuwe regels voor de praktijk altijd even goed bruikbaar zijn. Om aan de eis van ter beschikking stelling van algemene voorwaarden (eis 2) te voldoen, moet er volgens de nieuwe wettekst sprake van zijn dat u de algemene voorwaarden aan uw klant "heeft verstrekt". Hoe u nu kunt hebben verstrekt door enkel te verwijzen naar uw website is (nog) onduidelijk. Uitgaande van het normale wettelijke stelsel van bewijsrecht betekent dit vermoedelijk dat wanneer u zich beroept op uw algemene voorwaarden, u ook degene bent die zal moeten bewijzen dat u de voorwaarden aan uw klant "heeft verstrekt". Dat is praktisch gesproken nog best lastig. U zult dan immers moeten bewijzen dat de voorwaarden ten tijde van het sluiten van de overeenkomst op uw website vermeld stonden en daar toegankelijk waren voor uw klant. Geschillen doen zich echter vaak pas na enige tijd voor. U zult dus tegen die tijd (achteraf dus!) moeten kunnen bewijzen wat de inhoud van uw website ten tijde van het sluiten van de overeenkomst was. Dat kunnen maar weinig ondernemingen.
Het voorgaande afwegend is de nieuwe wettelijke regeling niet voor alle dienstverlenende ondernemingen geschikt. Wie twijfelt kan vermoedelijk het best blijven vasthouden aan het "klassieke" systeem.
Ten slotte, zoals al in de inleiding aangegeven: het leerstuk over algemene voorwaarden is complex en in dit artikel is slecht kort de hoofdlijn aangegeven. Controleer altijd of voor uw specifieke situatie wellicht geen andere of aanvullende eisen gelden.
