Autodiefstal: geen dekking door onzorgvuldig opbergen autosleutels en door onjuiste opgave aankoopbedrag en kilometerstand; onderzoekskosten verhaalbaar op verzekerde bij schending inlichtingenplicht ex artikel 7:941 lid 2 BW

Een eigenaar van een Audi S8 en twee motoren bewaarde zijn sleutels en reservesleutels in een schaal op de keukentafel en in een bakje in een kast. Op een dag waren zowel de sleutels als de auto en de twee motoren verdwenen. Er was geen sprake van braakschade. De achterdeur van zijn woning bleek niet afgesloten te zijn geweest. De cascoverzekeraar van de auto weigerde dekking (onder meer) omdat de verzekerde de achterdeur van zijn woning niet had afgesloten en omdat sprake was van opzet tot misleiding bij het doorgeven van de kilometerstand en het aankoopbedrag van de auto. Verder werd de verzekeringsovereenkomst door de verzekeraar opgezegd. De rechtbank Noord-Nederland gaf de cascoverzekeraar van de auto in de door verzekerde aanhangig gemaakte procedure gelijk. De verzekerde moest bovendien de door de verzekeraar gemaakte onderzoekskosten aan de verzekeraar betalen (Rb. Noord-Holland 18 maart 2015 ECLI:NLRBNNE:2015:1355).

Onzorgvuldig opbergen autosleutels

In de toepasselijke polisvoorwaarden stond vermeld, voor zover hier van belang:

“Niet verzekerd is schade:

(…)

2. doordat u niet zorgvuldig met de auto of sleutels bent omgegaan. Bijvoorbeeld: als u (…) de sleutels anders dan in een goed afgesloten ruimte heeft achtergelaten.”

De autosleutels lagen in een schaal op de keukentafel, terwijl de achterdeur van de woning niet afgesloten was. Van een goed afgesloten ruimte als bedoeld in de polisvoorwaarden was naar het oordeel van de rechtbank dan ook geen sprake. Anders dan verzekerde had aangevoerd, was de achterdeur naar het oordeel van de rechtbank niet aan te merken als een tussendeur. De verzekerde had in dat verband aangevoerd dat de tuin volledig was omheind en de achterdeur pas na inklimming bereikbaar was. Ook als eerst over een omheining of een garagedak moet worden geklommen, blijft een deugdelijk afgesloten achterdeur echter een voor inbrekers relevante hindernis en daarmee een voor verzekeraars relevante beperking van het risico, aldus de rechtbank. Reeds op grond hiervan was de gestelde diefstal niet gedekt.

Opzet tot misleiden (artikel 7:941 lid 5 BW): onjuiste opgave aankoopbedrag en kilometerstand

Een verzekerde is op grond van artikel 7:941 lid 2 BW verplicht binnen redelijke termijn de verzekeraar alle inlichtingen en bescheiden te verschaffen die betrekking hebben op de verwezenlijking van het risico en de schade die daaruit voortvloeit. Deze inlichtingenplicht van verzekerde wordt opgevat als een verbintenis welke ingevolge artikel 6:74 BW bij een toerekenbare niet-nakoming tot schadevergoeding verplicht. De verzekeraar kan het vervallen van het recht op uitkering wegens niet nakoming van deze inlichtingenplicht slechts bedingen voor het geval hij daardoor in een redelijk belang is geschaad (artikel 7:941 lid 4 BW).  Indien echter sprake is van opzet tot misleiding, dan is de vraag of de verzekeraar daardoor in een redelijk belang is geschaad niet relevant. Reeds de opzet tot misleiding rechtvaardigt, gelet op het bijzondere vertrouwenskarakter van een verzekeringsovereenkomst, verval van het recht op uitkering, behoudens voor zover deze misleiding het verval van recht op uitkering niet rechtvaardigt (artikel 7:941 lid 5 BW).

Het bedrijf van verzekerde had de auto gekocht voor een bedrag van € 30.000,- excl. btw en diezelfde dag nog doorverkocht aan verzekerde. Uit een factuur bleek een koopprijs van € 42.000,- excl. btw. Dat bedrag vermeerderd met btw en bpm had verzekerde vermeld in zijn aan de verzekeraar toegezonden verzoek tot vergoeding van schade. Nu verzekerde naar het oordeel van de rechtbank, ondanks dat de verzekeraar hier aandacht voor had gevraagd, nog geen begin van een verklaring had gegeven voor het verschil van maar liefst € 12.000,-, terwijl verzekerde zelfs expliciet had gesteld dat hij en zijn bedrijf één waren, kon de rechtbank niet anders concluderen dan dat verzekerde de verzekeraar welbewust onjuist had geïnformeerd.

Verzekerde had verder verklaard dat de kilometerstand ten tijde van de aankoop 65.000 kilometer bedroeg en ten tijde van de diefstal 92.000 kilometer, terwijl onder meer in een factuur ter zake van onderhoud aan de auto ruim twee maanden voorafgaand aan de diefstal een kilometerstand stond vermeld van 115.597 kilometer. De verklaring van verzekerde dat hij per vergissing onjuiste kilometerstanden had doorgegeven en dat hij meende zich de opgegeven kilometerstanden zo te herinneren, werd door de rechtbank ongeloofwaardig geacht.

Naar het oordeel van de rechtbank waren de aankoopwaarde en de kilometerstand voor de verzekeraar vanzelfsprekend van groot belang voor het bepalen van de dagwaarde van de auto ten tijde van de diefstal. Door in strijd met de kenbare belangen van de verzekeraar bewust onjuiste opgaven te doen met het oog op verkrijging van een uitkering had verzekerde gehandeld met het opzet de verzekeraar te misleiden en was het recht op uitkering, voor zover dat al bestond, vervallen. Nu in de polisvoorwaarden stond vermeld dat de verzekeraar in geval van fraude, oplichting en bedrog de verzekeringsovereenkomst mag opzeggen, stond het de verzekeraar naar het oordeel van de rechtbank vrij om dat te doen. De vorderingen van verzekerde werden afgewezen met veroordeling van verzekerde in de proceskosten.

Verzekerde moet onderzoekskosten  aan verzekeraar betalen wegens wanprestatie

De door de verzekeraar in reconventie gevorderde onderzoekskosten, die de verzekeraar naar aanleiding van het verzoek tot vergoeding van schade door verzekerde had moeten maken, werden door de rechtbank toegewezen, nu verzekerde toerekenbaar tekort was geschoten in de nakoming van zijn inlichtingenplicht. Deze uitspraak bevestigt aldus eens te meer dat het voor de verzekeraar in geval van schending van de inlichtingenplicht door verzekerde de moeite waard kan zijn om in (voorwaardelijke) reconventie de gemaakte (onderzoeks)kosten van verzekerde te vorderen.