Juridisch
Een bedrijf dat betalingen doet waardoor een specifieke schuldeiser boven andere schuldeisers wordt begunstigd, of betalingen die worden gedaan in weerwil van een aankomend faillissement, kunnen aangemerkt worden als paulianeus. Paulianeuse betalingen kunnen, wanneer het bedrijf uiteindelijk failliet gaat, door de aangestelde curator worden vernietigd. De curator zal hierbij moeten aantonen dat de schuldeiser die de betaling ontving op de hoogte was van de faillissementsaanvraag, of dat de schuldeiser met de schuldenaar overleg heeft gepleegd om andere schuldeisers te benadelen. Deze regeling is vastgelegd in artikel 47 Faillissementswet (hierna:”Fw”) en ziet op vernietiging van verplicht verrichte rechtshandelingen. Voor vernietiging van onverplicht verrichte rechtshandelingen kan worden teruggegrepen op artikel 42 Fw.
Recentelijk heeft de Rechtbank Amsterdam, sector kanton, zich gebogen over de vraag of de betalingen, verricht door een bedrijf in moeilijkheden, aan een advocaat door de later benoemde curator op grond van de actio pauliana konden worden vernietigd.
De casus
B.V. A heeft twee werknemers in dienst die werkzaam waren bij de op dat moment enige cliënt van B.V. A, B.V. B. B.V. B heeft op enig moment de overeenkomst met B.V. A opgezegd. B.V. A heeft vervolgens juridisch advies ingewonnen bij een advocaat met betrekking tot haar solvabiliteit. De advocaat heeft juridisch advies verstrekt aan B.V. A. De financiële positie van B.V. A bleek zo slecht dat de advocaat uiteindelijk op verzoek van B.V. A het faillissementsverzoek bij de rechtbank heeft ingediend. B.V. A heeft voordat het faillissement werd uitgesproken de nota van de advocaat voldaan. De benoemde curator heeft vervolgens aan de advocaat medegedeeld dat de betaling van B.V. A aan de advocaat wordt aangemerkt als paulianeus en dat de betaling zal worden vernietigd op grond van artikel 47 Faillissementswet. De advocaat weigert terugbetaling. De curator heeft de advocaat gedagvaard.
Het vonnis
De kantonrechter geeft in deze specifieke zaak aan dat de betaling van B.V. A aan de advocaat naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid buiten de toepassing van artikel 47 Faillissementswet dient te blijven omdat deze betaling zag op werkzaamheden ter voorkoming van het faillissement (ondanks dat er in principe was voldaan aan de vereisten van artikel 47 Fw). Met de werkzaamheden van de advocaat was zodoende het belang van de schuldeisers gediend. Dat deze poging niet tot het gewenste resultaat heeft geleid doet daar niets aan af. De kantonrechter neemt hier de overweging van de Rechtbank Rotterdam over:
‘Een ander oordeel zou tot gevolg hebben dat een bedrijf waarvan het faillissement is aangevraagd, zonder financiële bijstand van derden geen juridische bijstand meer zou kunnen verkrijgen terzake van die aanvraag en bij een mogelijke doorstart om de eenvoudige reden dat haar adviseurs niet betaald zouden kunnen worden c.q. alleen betaald zouden kunnen worden indien vast komt te staan dat de crediteuren uiteindelijk zijn gebaat door de verrichte werkzaamheden. Een dergelijke uitkomst zou maatschappelijk ongewenst zijn’.
Conclusie
Het is een advocaat toegestaan bedrijven van juridisch advies te voorzien in faillissementsgerelateerde zaken. De kantonrechter erkent met haar uitspraak het maatschappelijk belang van juridische bijstand voor bedrijven in financiële moeilijkheden. De werkzaamheden van de advocaat zullen namelijk ook, of juist, de belangen van de andere schuldeisers dienen. De betalingen aan de advocaat zullen op basis van de redelijkheid en billijkheid niet kunnen worden vernietigd mits de werkzaamheden een redelijke omvang hebben gehad en er niet buitenproportioneel is gedeclareerd. Al met al zal de toepasselijkheid van artikel 47 Faillissementswet afhangen van de omstandigheden van het geval.
