De Raad van State heeft in 4 uitspraken van 1 april 2020 helderheid gegeven over wanneer recht bestaat op schadevergoeding bij privacyschendingen. Dat recht wordt beperkt geïnterpreteerd en schade is zeker niet punitief bedoeld. Mensen wier gegevens ten onrechte op een forum van VNG stonden vermeld krijgen niets. Een man wiens medisch dossier ten onrechte was gedeeld krijgt 500 euro.
De vuistregels van de Raad over relatie EU-recht en nationaal recht
De Raad van State geeft in de procedures enkele interessante overwegingen. De overwegingen in de diverse procedures zijn min of meer gelijk en vat ik hier samen.
Allereerst over de relatie tussen EU-recht en nationaal recht als het op schade aankomt:
- De AVG (GDPR) bepaalt alleen dat er recht bestaat op schadevergoeding, maar geeft verder geen regels voor het daadwerkelijk verhalen van de schade. Gelet op EU-rechtspraak is daarvoor dus het nationale recht bepalend, mits het gelijkwaardigheidsbeginsel en het doeltreffendheidsbeginsel in acht worden genomen.
- Er is geen aanleiding prejudiciele vragen te stellen, nu het reeds vaste rechtspraak is dat schadevergoedingsacties conform nationaal recht met inachtneming van voornoemde beginselen moeten worden afgehandeld.
- Er moet rekening worden gehouden met overweging 146 van de considerans van de AVG, waarin o.m. staat dat alle schade moet worden vergoed en dat schade ruim moet worden uitgelegd in het licht van rechtspraak van het Hof van Justitie.
- Uit overweging 146 volgt echter niet dat schadevergoeding een bestraffend element heeft (niet punitief). het gaat om herstel van daadwerkelijk geleden leed. Betrokkene zal dus ook moeten onderbouwen dat er daadwerkelijk sprake is van geleden schade.
- Het Hof van Justitie heeft echter nog geen uitspraken gewezen over de interpretatie van het schadebegrip. Uit andere EU-rechtspraak blijkt wel dat schade reëel en zeker moet zijn.
De vuistregels van de Raad over toepassing hiervan in nationaal recht
En vervolgens over hoe er naar nationaal recht met schadevergoeding in het bestuursrecht moet worden omgesprongen:
- In het bestuursrecht moet aansluiting worden gezocht bij het civiele recht.
- Het nationale recht biedt slecht beperkt aanspraak op vergoeding van immateriële schade. Hierbij wordt verwezen naar een recent arrest van de Hoge Raad waaruit volgt dat de enkele schending van een fundamenteel recht daarop nog geen aanspraak geeft.
De vier procedures
De vier procedures laten zich als volgt samenvatten.
- Een man voor wie door een ambtenaar in een e-mail is gewaarschuwd als zijnde notoire Wobber heeft niet aannemelijk gemaakt dat hij hierdoor schade heeft geleden. Hij krijgt dus niets. Uitspraak.
- Gemeenten mogen persoonsgegevens verwerken voor zover noodzakelijk voor de uitoefening van hun publieke taken. Het via een forum waarschuwen voor een notoire Wobber is gerechtvaardigd, zeker nu het forum was afgeschermd. De verwerking was dus niet onrechtmatig. De man heeft bovendien niet aannemelijk gemaakt dat hij daardoor schade heeft geleden. Ook hij krijgt dus niets. Uitspraak.
- Gemeenten mogen persoonsgegevens verwerken voor zover noodzakelijk voor de uitoefening van hun publieke taken. Het via een forum navraag doen of een man ook elders een WOB-verzoek heeft ingediend is dan gerechtvaardigd. Dat kan ook weinig anders dan door de naam te noemen. De vermelding op het forum is dus niet onrechtmatig. De man krijgt niets. Uitspraak.
- Een man wiens medische gegevens ten onrechte aan het Regionaal Tuchtcollege zijn verstrekt in het kader van een door hem gestarte klachtprocedure, krijgt 500 euro toegekend. Hierbij weegt de aard van de gegevens mee (medisch), het gegeven dat de gegevens tegen de man zijn gebruikt, maar ook dat de inbreuk in duur relatief beperkt was en de medische gegevens slechts onder ogen van mensen met een beroepsgeheim zijn gekomen. Uitspraak.
Korte beschouwing
De Raad van State is terughoudend in het toekennen van schadevergoedingen. Hoewel het schadebegrip ruim moet worden uitgelegd, moet nog wel steeds sprake zijn van reëel geleden schade. Daar zullen veel acties van de diverse claimclubjes die er zo af en toe opduiken veelal toch op afstuiten. Dat kan ik alleen maar toejuichen.
Wel kan nog steeds de vraag worden gesteld of het oorspronkelijke doel van de AVG wordt bereikt door schadevergoedingsacties louter naar nationaal recht af te (doen) handelen. Er gaan nu immers hoogstwaarschijnlijk toch nationale verschillen ontstaan in toekennen van schadevergoeding in de Europese Unie. De impliciete boodschap van de Raad van State lijkt te zijn: dan had de AVG maar meer concrete regels hierover moeten bevatten.
Zolang er geen prejudiciële vragen bij het Hof terechtkomen over deze kwestie, zal dit voorlopig de lijn blijven in Nederland (in ieder geval in het bestuursrecht). En aangezien er sinds 1995 ook over de privacyrichtlijn - waar hetzelfde schadebegrip in stond - ook geen enkele vraag hierover is gesteld, verwacht ik dat dit voorlopig zo zal blijven.
Vragen, opmerkingen?
Heeft u vragen over deze blog of over het privacyrecht in het algemeen? Neem contact met me op, mijn gegevens vindt u op mijn profielpagina.
