Achtergrond
Met het Signaal gaat de ACM in op de mededingingsrechtelijke (Europese) actualiteit. Het Signaal 2018 van de ACM kan niet los worden gezien van de actuele discussie over de macht die (grote) ondernemingen (Facebook, Amazon, Netflix en Google, “FANG”) over consumentendata hebben. Recente voorbeelden zijn:
- Het onderzoek van de Duitse Mededingingsautoriteit naar misbruik van een economische machtspositie door het collecteren en gebruiken van data van derden (via Facebook API’s);
- De boete van de Europese Commissie aan Google voor het misbruiken van een economische machtspositie vanwege het bevoordelen van haar eigen vergelijkingssite in de zoekfunctie, en
- De discussie over excessieve prijzen die worden gehanteerd door Thuisbezorgd.nl.
Risico: Zelflerenede algoritmes
Eén van de ontwikkelingen die de mededinging in gevaar kunnen brengen, zijn zelflerende algoritmes. Als meerdere bedrijven zelflerende algoritmes gebruiken om hun prijs te bepalen, is het mogelijk dat de prijzen in dusdanige mate op elkaar worden afgestemd dat er sprake is van geautomatiseerde kartelvorming.
Interessant is dat de ACM in haar Signaal stelt dat zelflerende algoritmes waarschijnlijk niet in strijd zijn met de huidige mededingingswetgeving, omdat er geen onderliggende afspraak tussen ondernemingen bestaat. Kennelijk rekent de ACM de afstemming tussen algoritmen niet toe aan de ondernemingen die de algoritmen gebruiken.
Risco: Personalisering van aanbod en prijzen
Een andere ontwikkeling die de ACM aanstipt als risico van de digitalisering betreft de personalisering van aanbod en prijzen. Met behulp van cookies vindt personalisering al op grote schaal plaats. Als het ook wordt gebruikt voor het vaststellen van de prijs, is het mogelijk dat iedereen precies betaalt waartoe hij bereid is.
De huidige regelgeving biedt weinig mogelijkheden om vergaande vormen van personalisering tegen te gaan. Zo lang de consument duidelijk geïnformeerd wordt over te betalen prijs, zonder dat achteraf extra kosten in rekening worden gebracht, is in overstemming met de consumentenwetgeving gehandeld. Op dit punt adviseert de ACM aanvullende wetgeving.
Kansen – het openstellen van data
Het analyseren van data vormt een belangrijke input voor de ontwikkeling van, al dan niet op de consument toegesneden, diensten en producten. Om ervoor te zorgen dat grote(re) partijen, die de middelen en mogelijkheden hebben om de data te analyseren, de ontwikkeling van diensten en producten geen halt toeroepen, pleit de ACM voor het openstellen van data. Het openstellen van data maakt de markt toegankelijker voor nieuwe of andere partijen, waardoor het risico op marktmacht van grote(re) partijen wordt verkleind.
Beschikbare data kunnen cruciale input vormen die nodig is om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen. Een verplichting tot het openstellen van data kan dan nodig zijn (regulering). Deze verplichting ligt voor de hand, indien andere marktpartijen zelf geen vergelijkbare of alternatieve data kunnen verzamelen en afhankelijk zijn van de producten of data van de partij met marktmacht.
Voor de mededingingspraktijk is het van belang dat de ACM ondernemingen met een economische machtspositie in mogelijk nu al dwingen tot het openstellen van unieke data (uiteraard met inachtneming van). Bij gebreke van een economische machtspositie bestaat een dergelijke mogelijkheid niet. Mogelijk is aanvullende regelgeving nodig.
Reactie Staatssecretaris
In haar reactie op het Signaal heeft de Staatssecretaris laten weten dat zij bereid is de mogelijkheden tot aanvullende wetgeving te onderzoeken. Gelet op de grensoverschrijdende aard van data is het noodzakelijk om verscherping van de regelgeving op Europees niveau vast te stellen.
