- Een dochtervennootschap van een ANBI kan als zogenaamde "fondsenwervende instelling" uitkeringen aan de ANBI ten laste van haar fiscale winst brengen;
- De corporatie kan een herbestedingsreserve vormen voor (voorgenomen) investeringen in bedrijfsmiddelen, waardoor feitelijk geen vennootschapsbelasting wordt betaald;
- De corporatie is als ANBI vrijgesteld van schenk- en erfbelasting.
Tot augustus 2011 heeft de fiscale rechter steeds geoordeeld dat een corporatie niet als ANBI kon worden aangemerkt. Zo ook het Hof in Leeuwarden in een uitspraak van oktober 2009. Het Hof oordeelde daarbij dat sociale woningverhuur een werkzaamheid is waarmee primair het particuliere en individuele belang van huurders wordt gediend. Deze verhuur is volgens het Hof geen werkzaamheid die rechtstreeks het algemeen belang raakt. Daarmee werd niet aan de eisen voor een ANBI voldaan. Tegen deze uitspraak is cassatie aangetekend bij de Hoge Raad. De advocaat generaal bleek in zijn conclusie van maart 2011 een andere mening te hebben. Volgens hem kan sociale woningverhuur wel degelijk gericht zijn op een algemeen belang. Er moet onder andere worden gekeken naar de statuten van de corporatie, en naar de feitelijke werkzaamheden. Die feitelijk werkzaamheden moeten grotendeels (destijds 50%, sinds 1 januari 2010 voor 90%) het algemeen belang dienen. De Hoge Raad heeft zich hier nog niet over uitgesproken, de verwachting is dat in december 2011 arrest zal zijn gewezen.
Hof Arnhem 30 augustus 2011, LJN BS1133
Het gerechtshof in Arnhem heeft op 30 augustus 2011 de lijn die de advocaat generaal heeft ingezet voortgezet. In deze procedure had een corporatie aan de belastingdienst verzocht om met ingang van 31 maart 2008 te worden aangemerkt als ANBI. De inspecteur en de rechtbank wezen het verzoek af. Het Hof stelde vast dat de corporatie tot doel had het uitsluitend of nagenoeg uitsluitend werkzaam zijn in het belang van de volkshuisvesting. Vervolgens werd onderzocht of de werkelijke activiteiten daarbij aansloten. Dat bleek het geval te zijn. Volgens het Hof dienden de werkzaamheden van de corporatie voor meer dan 50% het algemeen belang. Het feit dat de corporatie geen zogenaamde "toegelaten instelling" was in de zin van de Woningwet maakte niet uit. Het Hof stelde dat het bestaan van een goede volkshuisvesting als algemeen belang kan worden gezien. De corporatie beoogde geen winst, en overschotten werden weer aangewend ten behoeve van de volkshuisvesting. Ondanks het feit dat de corporatie haar doel bereikte door het afsluiten van individuele huurovereenkomsten, was toch sprake van een algemeen belang, en kon de corporatie als ANBI worden aangemerkt, en kreeg de belastingdienst ongelijk. Dit is een gunstige uitspraak voor corporaties. Toch passen er wat kanttekeningen. In de eerste plaats zal de belastingdienst waarschijnlijk in cassatie gaan bij de Hoge Raad. De uitkomst daarvan is natuurlijk onzeker, zij het dat het advies van de advocaat-generaal in de hiervoor vermelde zaak al wel een richting aangeeft. In de tweede plaats is de uitspraak gewezen voor het jaar 2008, toe nog de oude ANBI-criteria golden (tenminste 50% algemeen nut is voldoende). Sedert 1 januari 2010 moet een ANBI voor 90% qua doelstelling en feitelijk het algemeen belang beogen. In de derde plaats heeft het kabinet in het belastingplan 2012 aangekondigd de regels voor ANBI's aan te scherpen, waardoor de weg naar de ANBI-status voor corporaties wordt afgesneden.
Belastingplan 2012
In het op Prinsjesdag gepresenteerde Belastingplan 2012 is een aantal wijzigingen opgenomen, waarmee het corporaties feitelijk onmogelijk wordt gemaakt om een ANBI status te verkrijgen of te behouden. In het wijzigingsvoorstel wordt een definitie van een ANBI opgenomen, waarin een beperkt aantal goede doelen is opgenomen. Volkshuisvesting valt daar niet onder. Dat is weliswaar een belangrijk maatschappelijk doel, maar volgens het wetsvoorstel onvoldoende voor het kunnen kwalificeren als ANBI. Daarnaast wordt de toepassing van de herbestedingsreserve ingeperkt. Uitsluitend een beperkte groep belastingplichtigen kan nog maar van de regeling gebruik maken. Een van de eisen is dat de winst hoofdzakelijk wordt behaald met vrijwilligers. Daardoor vallen corporaties buiten de boot. De aftrek voor fondsenwervende activiteiten wordt eveneens sterk ingeperkt. Ook daar wordt voorgesteld deze alleen te laten gelden voor activiteiten die voornamelijk met vrijwilligers worden verricht. Het is nog niet duidelijk hoe deze voorstellen door het parlement zullen komen. Duidelijk is wel dat het kabinet op zoek is naar dekking voor de budgettaire gevolgen indien ook de Hoge Raad de ANBI status toekent aan corporaties.
