Eind 2017 schreven wij dat het Openbaar Ministerie (OM) voor het eerst sinds de invoering van de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding in 2002 een strafrechtelijk onderzoek is gestart na een uitgevoerde euthanasie. Begin 2018 liet het OM weten strafrechtelijk onderzoek in te stellen naar maar liefst vier gevallen waarin mogelijk sprake zou zijn van strafbare euthanasie. In één van deze zaken heeft het OM nu besloten de arts niet strafrechtelijk te vervolgen. Uit het sepotbesluit volgt dat niet altijd een schriftelijke wilsverklaring vereist is.
Procedure
De Regionale Toetsingscommissies Euthanasie (RTE) toetsen meldingen van gevallen van levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Indien de RTE van oordeel is dat niet voldaan is aan de zorgvuldigheidseisen die in acht moeten worden genomen bij de uitvoering van de euthanasie, meldt de toetsingscommissie dit bij het OM. Het OM kan vervolgens een strafrechtelijk onderzoek instellen en aan de hand daarvan eventueel overgaan tot strafrechtelijke vervolging van de arts. Zoals wij in een eerder artikel schreven, volgt uit de (in mei 2017 geactualiseerde) Aanwijzing vervolgingsbeslissing euthanasie en hulp bij zelfdoding dat de beoordeling of in een zaak strafrechtelijk onderzoek wordt ingesteld uiteindelijk sterk afhankelijk is van de weging van de concrete omstandigheden van het geval.
Oordeel Regionale Toetsingscommissie Euthanasie
Het OM in Oost-Nederland was een strafrechtelijk onderzoek gestart naar een arts die in april 2017 euthanasie uitvoerde bij een 72-jarige vrouw. Aanleiding hiervoor was de melding van de RTE. Het RTE oordeelde dat bij de uitvoering van de euthanasie niet was voldaan aan de zorgvuldigheidseisen doordat de arts niet vast zou kunnen stellen dat er sprake was een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënte. Daarnaast zou volgens de RTE geen sprake zijn van ondraaglijk lijden. De patiënte leed aan uitgezaaide kanker en was uitbehandeld. Door een hersenbloeding kon zij nog beperkt communiceren. Zij kon haar wil slechts uiten door met haar hoofd te knikken en in een hand te knijpen. De vrouw was volgens de RTE daarom niet meer in staat in haar wil (volledig) te uiten, terwijl een schriftelijke wilsverklaring ontbrak.
Schriftelijke wilsverklaring niet (altijd) nodig volgens het OM
Volgens het OM kon de arts voldoende vaststellen dat de beslissing van de vrouw tot euthanasie vrijwillig en weloverwogen was. Bovendien had de vrouw voor haar hersenbloeding meermaals haar verzoek om euthanasie kenbaar gemaakt aan de arts. Hierdoor was naar het oordeel van het OM geen schriftelijke wilsverklaring nodig en kon de arts voldoende vaststellen dat de beslissing van de vrouw tot euthanasie vrijwillig en weloverwogen was. Ook was voldoende vastgesteld dat de patiënte ondraaglijk leed volgens het OM.
OM vervolgt de arts niet
Het College van procureurs-generaal van het OM heeft naar aanleiding van het strafrechtelijk onderzoek in deze zaak nu besloten deze arts niet te vervolgen. Uit het strafrechtelijk onderzoek bleek dat de arts geen strafrechtelijk verwijt kan worden gemaakt en overeenkomstig de zorgvuldigheidsnormen heeft gehandeld. Het OM seponeert de zaak onvoorwaardelijk.
Tot slot
Momenteel lopen er nog enkele strafrechtelijke onderzoeken naar mogelijk strafbare euthanasie. Het OM verwacht binnen enkele weken uitsluitsel te geven over de vraag of in deze zaken strafrechtelijke vervolging wordt ingesteld. Wilt u meer informatie over de geldende wet- en regelgeving met betrekking tot euthanasie of heeft u te maken met een (mogelijk) strafrechtelijk onderzoek? Neem dan contact op met Luuk Arends of Lidewij Bergsma.
