De specialistische zoekmachine voorgelegd aan het Hof van Justitie

Het geschil tussen de advertentiewebsite Autotrack.nl en de specialistische zoekmachine Gaspedaal.nl roept zoveel vragen over de betekenis van diverse begrippen uit [intlink id="4107" type="page"]het databankenrecht[/intlink], dat het Gerechtshof Den Haag heeft besloten prejudiciele vragen te stellen aan het Hof van Justitie.

Het geschil: mag Gaspedaal gegevens uit advertentie Autotrack overnemen of niet?

In de kern komt het geschil op het volgende neer. Wegener exploiteert de website Autotrack.nl, waarop advertenties voor zowel occasions als nieuwe auto's staan vermeld.

De website Gaspedaal.nl, van het bedrijf Innoweb, biedt een gespecialiseerde zoekmachine voor het vinden van advertenties voor occasions. Gaspedaal doorzoekt daarbij verschillende websites, combineert de verschillende zoekresultaten en presenteert aan de bezoeker een zoekresultaat dat bestaat uit gegevens afkomstig van de verschillende doorzochte websites. Een van de websites die door Gaspedaal wordt doorzocht is de website van Autotrack.

Wegener heeft, met een beroep op onder meer [intlink id="4107" type="page"]het databankenrecht[/intlink], gevorderd dat Gaspedaal stopt met het doorzoeken van haar website. Innoweb heeft dit geweigerd. Daarop heeft Wegener een procedure gestart tegen Innoweb.

Werking Gaspedaal van belang

Het is voor deze procedure van belang de werking van de zoekmachine van Gaspedaal goed voor ogen te houden. Gaspedaal maakt, anders dan veel generieke zoekmachines (zoals Google), geen kopie van de door haar doorzochte websites om vervolgens die kopie te doorzoeken.

Gaspedaal zet daarentegen bij iedere zoekopdracht van een bezoeker op haar website, diezelfde zoekopdracht uit bij de interne zoekmachines van de door haar doorzochte websites (een "type 2" zoekmachine genoemd in [intlink id="5056" type="post"]mijn artikel van 1 maart 2011[/intlink]). Of anders gezegd: Gaspedaal doet zich bij ieder van de door haar doorzochte websites min of meer voor als een "gewone" internetter die zoekt naar bepaalde occasions (die voldoen aan de criteria die zijn ingegeven op de website van Gaspedaal). De treffers die Gaspedaal op basis van die verschillende zoekacties bij de verschillende sites te zien krijgt, worden door haar gecombineerd en ontdubbeld. Die opgeschoonde lijst wordt aan de internetter gepresenteerd.

Het netto effect hiervan is dat de internetter bij Gaspedaal een vollediger aanbod van occasions kan vinden. Gaspedaal verwijst daarbij voor meer informatie over de betreffende occasion steeds naar de website waar de advertentie oorspronkelijk is gevonden (die daardoor dus meer bezoekers middels die deeplinks kan verwachten).

Rechtbank: verbod toegewezen wegens cumulatief effect werking Gaspedaal

De rechtbank heeft het door Wegener gevorderde verbod op 11 februari 2009 toegewezen. Kernoverweging daarbij was dat volgens de rechtbank dat Innoweb weliswaar niet de gegevens uit de databank van Wegener heeft opgevraagd, maar dat het "cumulatief effect van de vele zoekopdrachten die via Gaspedaal.nl worden uitgevoerd" is dat een "substantieel deel van de databank van Wegener aan het publiek ter beschikking wordt gesteld".

Aangezien het op grond van het databankenrecht exclusief aan de rechthebbende is om een substantieel deel van de gegevens uit de databank op te vragen (gegevens over te brengen) en/of te hergebruiken (ter beschikking stellen aan het publiek), heeft Innoweb aldus volgens de rechtbank het databankenrecht van Wegener geschonden (immers: verboden hergebruik).

Gerechtshof: vragen stellen aan Hof van Justitie vanwege onduidelijkheden databankenrecht

Het Gerechtshof volgt op diverse punten dezelfde lijn als de rechtbank. Ook het Hof neemt aan dat de verzameling advertenties kwalificeert als een beschermde databank en dat Wegener de rechthebbende op die databank is. Ook het Hof neemt aan dat van het opvragen van een substantieel deel van de gegevens door Innoweb geen sprake is. Dat hangt samen met de werking van de zoekmachine. Innoweb maakt immers geen reconstructie van de gehele databank van Wegener, maar slaat slechts (mogelijk, afhankelijk van de zoekopdracht) een klein deel van de gegevens uit de databank van Wegener en bovendien slechts tijdelijk op.

Evenals bij de rechtbank ligt bij het Hof de vraag voor of sprake is van het hergebruiken van een substantieel deel van de gegevens uit de databank van Wegener. Daarvoor moet getoetst worden of Innoweb een substantieel deel van de gegevens uit de databank van Wegener ter beschikking stelt aan het publiek. Die toets is niet zo eenvoudig uit te voeren. Dat hangt samen met de werking van de zoekmachine (zie hiervoor). Die werking brengt immers met zich mee dat Innoweb gegevens ter beschikking stelt aan het publiek die mogelijk, afhankelijk van de zoekvraag, in meer of mindere mate afkomstig zouden kunnen zijn uit de databank van Wegener. De vraag of is in een dergelijk geval sprake is van schending van het databankenrecht.

Het Gerechtshof besluit de procedure te schorsen en die vraag te stellen aan het Hof van Justitie, de hoogtste Europese rechter. Het Gerechtshof heeft maar liefst 9 gedetailleerde vragen geformuleerd. De precieze strekking van de vragen zal ik niet in dit bericht behandelen, daarvoor verwijs ik graag naar het arrest. Het komt er op neer dat het Gerechtshof (alle juridische aspecten van) het verschijnsel van de gespecialiseerde zoekmachine aan het het Hof van Justitie voorlegt en min of meer vraagt of een dergelijke zoekmachine het databankenrecht kan schenden.

Deze vragen zijn daarmee van belang voor alle ondernemers die zich bezighouden met het online exploiteren van informatie of juist met het doorzoeken daarvan. Het kan echter wel 2-3 jaar duren voordat het Hof van Justitie deze vragen heeft beantwoord. Tot die tijd is de procedure voor het Gerechtshof in Den Haag geschorst. Mogelijk ook dat andere gerechtelijke instanties bij een soortgelijke kwestie de procedure ook zullen schorsen, in afwachting van het antwoord op de door het Haagse Gerechtshof gestelde vragen. Wij houden u op de hoogte over het verdere verloop van deze en (mogelijke) soortgelijke procedures.