Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015). De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft bij twee gemeenten onderzoek gedaan naar de verwerking van persoonsgegevens bij de uitvoering van deze wetten. De AP concludeert dat de gemeenten te veel (bijzondere) persoonsgegevens verzamelen en dat zij handelen in strijd met wet- en regelgeving op het gebied van privacy.
Keukentafelgesprek
Veel gemeenten hebben sociale wijkteams waar mensen met een hulpvraag terecht komen. Tijdens een keukentafelgesprek/intakegesprek met een hulpverlener wordt vaak gebruik gemaakt van de zelfredzaamheidsmatrix (ZRM) om de mate van zelfredzaamheid en de ondersteuningsbehoefte van inwoners te bepalen. De uitkomst van de ZRM is bepalend voor de het antwoord op de vraag welke hulp/voorziening aan de inwoner wordt verstrekt. Binnen de ‘standaard’ ZRM wordt op een aantal domeinen een score van 1 (helemaal niet zelfredzaam) tot 5 (volledig zelfredzaam) aangegeven. Het gaat onder meer over het domein ‘huiselijke relaties, geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid, middelengebruik en justitie’.
Onderzoek AP
De (verwerkings)verantwoordelijke (in dit geval de gemeente) moet zorgen voor de naleving van de verplichtingen op grond van de Wbp en straks de Algemene verordening gegevensverwerking (Avg). De AP heeft onderzocht of het college van burgmeester en wethouders bij het gebruik van de zelredzaamheidsmatrix (ZRM) voldoet aan het noodzakelijkheidsvereiste en aan de vereisten van proportionaliteit en subsidiariteit. In het verlengde daarvan onderzocht de AP of voldaan werd aan de zorgplicht van gemeenten die inhoudt dat professionals voldoende afwegen of alleen noodzakelijke gegevens voor de toeleiding naar zorg verwerkt worden.
De AP concludeert dat de (bijzondere) persoonsgegevens niet voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden worden verzameld. Bovendien worden persoonsgegevens meer gegevens verwerkt dan noodzakelijk en is de verwerking van gegevens niet (altijd) ter zake dienend. Daarmee is er sprake van onrechtmatige verwerking van (bijzondere) persoonsgegevens en handelen de gemeenten dus in strijd met artikel 8 en 16 van de Wbp, artikel 7.4.0 van de Jeugdwet en artikel 5.1.1 van de Wmo 2015. Ook voldoen de gemeenten niet aan de zorgplicht van artikel 15 Wbp.
Wat betekent dit voor de gemeenten en de sociale wijkteams?
Vragen over het justitiële verleden van de inwoner zijn bijvoorbeeld niet van belang voor de beantwoording van de vraag of iemand een traplift nodig heeft. Het uitvragen van strafrechtelijke gegevens is op grond van de Wmo 2015 in zijn geheel niet toegestaan. Integraal informatie uitvragen is daarmee niet (altijd) proportioneel, laat staan dat al deze informatie geregistreerd wordt. Als de gegevens niet noodzakelijk zijn voor de vraag of de hulpverlening al dan niet moet worden toegewezen, zouden die gegevens niet verwerkt moeten worden. ‘Nice to know’ is iets anders dan ‘need to know’. Gemeenten en sociale wijkteams zullen - kort samengevat - hun werkwijze moeten aanpassen, zodat gegevens rechtmatig en voor zover noodzakelijk verwerkt worden.
Heeft u vragen over de verwerking van (bijzondere) persoonsgegevens, zoals gezondheidsgegevens of wilt u weten of uw gemeente bij de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo 2015 voldoet aan de privacywet- en regelgeving? Neem dan contact op met Luuk Arends en Lidewij Bergsma.
Gemeenten handelen in strijd met privacy wet- en regelgeving bij uitvoering Jeugdwet en en Wmo 2015
Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo 2015). De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft bij twee gemeenten onderzoek gedaan naar de verwerking van persoonsgegevens bij de uitvoering van deze wetten. De AP concludeert dat de gemeenten te veel (bijzondere) persoonsgegevens verzamelen en dat zij handelen in strijd met wet- en regelgeving op het gebied van privacy.Keukentafelgesprek Veel gemeenten hebbe...
Leestijd
Auteur artikel
Lidewij Bergsma (uit dienst)
Gepubliceerd
19 februari 2018
Laatst gewijzigd
16 april 2018