Op 21 april 2020 verscheen de Handreiking Gedragscode (on)gewenste omgangsvormen van TNO. De Handreiking biedt u als werkgever aanknopingspunten om een gedragscode op te stellen over (on)gewenste omgangsvormen en zo een veilige omgeving tussen personen in de werkomgeving te creëren en stimuleren. Binnen onze Vakgroep Integriteit houden wij ons bezig met het overkoepelende vraagstuk wat integriteit betekent voor organisaties en maken wij praktische koppelingen met de praktijk. In deze twee blogs bespreken wij de Handreiking en gaan wij nader in op de aandachtspunten voor werkgevers bij het toepassen van de Handreiking in de eigen organisatie. Hoe kunt u als werkgever zorgen voor een integere organisatie? In het eerste blog gaan wij in op de achtergrond en de opbouw van de Handreiking.
Integriteit in de werkomgeving
Integriteit is binnen elke professionele werkomgeving een groot goed. Het is lastig om te bepalen wat nou precies integer handelen (of nalaten) in een organisatie is. In de Handreiking staat geen allesomvattende definitie van ongewenst gedrag. Het gaat om omgangsvormen die als ongewenst worden ervaren maar ook om hoe de ontvanger het gedrag beleeft. Integer handelen houdt over het algemeen in dat een persoon zijn/haar functie goed en zorgvuldig uitvoert, redenerend vanuit verantwoordelijkheden die behoren bij de functie en geldende normen en waarden binnen de maatschappij en de organisatie. Voorbeelden van integriteitsschendingen zijn: pesten, seksuele intimidatie, discriminatie, fraude en diefstal, corruptie, dubieuze giften en afspraken, misbruik van bevoegdheden en onverenigbare nevenfuncties, activiteiten of contacten.
Het is dus erg belangrijk voor de organisatie dat werknemers evenals leidinggevenden en bestuurders integer handelen. Binnen het begrip integer handelen vallen ook (on)gewenste omgangsvormen. De Handreiking gaat nader in op de (on)gewenste omgangsvormen.
De Handreiking
De Handreiking Gedragscode (on)gewenste omgangsvormen [1] is op verzoek van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid opgesteld door de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO). TNO is een onafhankelijke onderzoeksorganisatie voor innovatie. De Handreiking bevat een stappenplan voor werkgevers om een gedragscode op te stellen over (on)gewenste omgangsvormen op de werkvloer. Bij ongewenste omgangsvormen kan gedacht worden aan pesten, discriminatie, seksuele intimidatie, agressie en geweld.
Doel gedragscode
Door een gedragscode op te stellen draagt u als werkgever uit dat u ongewenst gedrag binnen de organisatie serieus neemt en niet tolereert. Daarmee kan ongewenst gedrag binnen de eigen werkomgeving worden bestreden en wordt de (psychologische) veiligheid van de werknemers gestimuleerd. Door de gedragscode te laten aansluiten op uw specifieke organisatie en de werknemers, zorgt u ervoor dat het stimuleren van gewenst gedrag leeft binnen de werkomgeving.
Waarom is het belangrijk dat de Handreiking wordt nageleefd?
Het tegengaan of beperken van ongewenste omgangsvormen maakt onderdeel uit van de Arbowet en het Arbobesluit. Als werkgever heeft u een zorgplicht jegens de werknemers en bent u verplicht een beleid te voeren dat gericht is op voorkoming of – indien dat mogelijkerwijs niet lukt – beperking van psychosociale belasting (artikelen 7:611 BW, 7:658 BW, 7:661 BW, 2.15 Arbobesluit en 3 lid 2 Arbowet). Onder psychosociale belasting (PSA) verstaat de wetgever: “de factoren direct of indirect onderscheid met inbegrip van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten en werkdruk, in de arbeidssituatie die stress teweeg brengen” (artikel 1 lid 3 sub e Arbowet). Het opstellen van een gedragscode volgens de Handreiking draagt bij aan het voorkomen of beperken van PSA. Daarmee voldoet u als werkgever dus aan een (deel van de) verplichting uit de Arbowet.
Hoe helpt de Handreiking bij het opstellen van een gedragscode?
De Handreiking geeft een stappenplan met uitgangspunten voor het opstellen van een gedragscode. Daarbij is niet alleen aandacht voor de inhoud van de code, maar ook voor de manier waarop een organisatie de code kan implementeren. Het opstellen van een gedragscode die vervolgens in de kast verdwijnt, is immers niet doelmatig en van weinig waarde. De Handreiking biedt dan ook handvatten voor het ‘levend houden’ van de gedragscode. Ook geeft de Handreiking praktijkvoorbeelden die kunnen helpen bij het opstellen van de gedragscode en ervoor zorgen dat de gedragscode begrijpelijk en aansprekend is voor werknemers in de gehele organisatie. Enkel een top-down approach, waarbij de ‘top’ regels oplegt aan de ‘bottom’ is ook vanuit het oogpunt van integriteit niet wenselijk.
Tot slot
In het volgende blog gaan wij nader in op het stappenplan voor het opstellen van de gedragscode.
Contact
Indien u vragen heeft over hoe ongewenste omgangsvormen op de werkvloer kunnen worden tegengegaan of hulp nodig heeft bij het opstellen van een gedragscode, helpt onze Vakgroep Integriteit u graag! Bel gerust met een van onze specialisten op het gebied van Integriteit Charlotte Perquin-Deelen of Frank Stout.
Voetnoten
[1] De Handreiking is te downloaden via: https://www.arboportaal.nl/documenten/publicatie/2020/02/10/handreiking-gedragscode-ongewenste-omgangsvormen.