Zij eiste deze gegevens, omdat het desbetreffende social media account pornografisch materiaal met de bijnaam van haar dochter stond. In september 2015 is op het Instagram door een onbekende dit account aangemaakt (onder de naam ‘jaatogg’). Gedurende bijna een week zijn daarop pornografische dan wel seksueel getinte foto’s en video’s geplaatst, waarbij door het vermelden van de bijnaam gesuggereerd is dat het foto’s en video’s van de minderjarige betroffen. Bekenden van de minderjarige hebben de betreffende foto’s en video’s gedeeld, zo meldt de rechtbank in een persbericht.
Privacy richtlijn
Instagram heeft het account weliswaar verwijderd, maar weigerde de naam- en adresgegevens, IP adressen en informatie over het inloggen met de desbetreffende adressen (de zogeheten NAW-gegevens) van de accounthouder aan de moeder te verstrekken. Instagram beriep zich daarbij op de door haar gehanteerde Richtlijnen voor de community en op de Privacy Richtlijn. Zij biedt als tussenpersoon een neutraal platform aan en is als zodanig niet aansprakelijk voor de informatie die geplaatst wordt. Persoonsgegevens van de gebruiker mogen slechts in bepaalde gevallen worden verwerkt, waarbij alleen de rechter de belangen van alle partijen, zoals de eisende partij, de tussenpersoon en degene wiens persoonlijke gegevens worden gevorderd, kan afwegen. Instagram kan dat niet zelf doen, aldus Instagram.
Onrechtmatige uitingen
Verder overweegt de rechter dat onder omstandigheden op een provider de rechtsplicht kan rusten de zogeheten NAW-gegevens aan een benadeelde te verstrekken. Dat kan aan de orde zijn, wanneer aannemelijk is dat onrechtmatige uitlatingen anoniem via Instagram openbaar zijn gemaakt en de benadeelde alleen door tussenkomst van de provider dergelijk onrechtmatig handelen zou kunnen bestrijden. Instagram heeft niet betwist dat de gewraakte foto’s en video’s waarbij de bijnaam van de minderjarige is genoemd, ten opzichte van haar onrechtmatig zijn. Evenmin is betwist dat de gegevens niet op een andere manier achterhaald kunnen worden dan via Instagram. Uit de door haar gehanteerde Richtlijnen voor de community blijkt ook dat Instagram het nodige wil doen om dergelijke onrechtmatige uitingen te voorkomen en te bestrijden.
Belangenafweging
Dat alles leidt ertoe dat de belangen van de minderjarige en de (voormalig) accounthouder in verband met de bescherming van diens privacy tegen elkaar afgewogen moeten worden. Naar het oordeel van de kort geding rechter weegt in dit geval het belang van de minderjarige het zwaarst, anders zou zij ‘vogelvrij’ zijn voor dit soort acties van anonieme personen.
De rechter oordeelde in dit kort geding dus dat er omstandigheden zijn waaronder Instagram de gegevens moet afstaan. De uitlatingen in kwestie zijn onrechtmatig ten opzichte van de minderjarige en het is slechts mogelijk om via Instagram aan de gegevens te komen. De belangenafweging valt uit in het voordeel van de minderjarige.
De gevorderde dwangsom van 500 euro per dag te verbeuren door Instagram als prikkel ter nakoming van het vonnis wordt ook opgelegd, hoewel Instagram aangegeven had zich te voegen naar het oordeel van de rechter.
Dit is niet de eerste zaak waarin de rechter aan een internettussenpersoon de verplichting oplegt om NAW-gegevens af te geven. Mijn voorspelling is dat het zeker niet de laatste keer is dat dit zal gebeuren. Dit zal ook bij smaad of laster, negatieve recensies of andere onrechtmatige uitlatingen die online verschijnen, tot de mogelijkheden behoren.
Joost Becker, advocaat internetrecht
Naschrift: Inmiddels staat ook de uitspraak zelf online.
