Om de samenwerking tussen de betrokken partijen te realiseren, heeft het ministerie op 7 juni jl. het conceptwetsvoorstel ‘Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg’ gepubliceerd. Het wetsvoorstel biedt een grondslag voor het uitwisselen van (bijzondere persoons)gegevens om een effectievere aanpak van fraude in de zorg mogelijk te maken. Het wetsvoorstel bestaat uit twee onderdelen: het Waarschuwingsregister Zorg en het IKZ. Het is de bedoeling dat alle betrokken partijen deze voorzieningen intensief gaan gebruiken om hun samenwerking te bevorderen en fraude eerder te signaleren en terug te dringen.
Met het wetsvoorstel geeft minister De Jonge een eerste uitvoering aan een deel van de plannen zoals geformuleerd in het programmaplan. Momenteel ligt het wetsvoorstel tot 5 juli a.s. voor internetconsultatie ter inzage.
Voorkomen is beter dan genezen
Uit de memorie van toelichting op de conceptwet blijkt dat de nadruk in de eerste plaats ligt op het voorkomen van fouten en fraude. Daartoe is een goede samenwerking tussen alle betrokken partijen volgens de minister een vereiste, waarbij het uitwisselen van informatie essentieel is. De conceptwet maakt het voor de betrokken instanties mogelijk om elkaar te waarschuwen door gegevens over de bij hen bekende fraudeurs onderling te delen. Deze gegevens kunnen vervolgens bij elkaar gebracht worden in het multidisciplinair samenwerkingsverband IKZ. Het IKZ heeft vervolgens tot primaire taak de ontvangen gegevens te verwerken en nadien te verstrekken aan één van de betrokken partijen “voor zover die gegevens voor hen noodzakelijk zijn voor de (…) fraudebestrijding.”
Om die reden is nu ook de Sociale Verzekeringsbank (SVB) opgenomen in het wetsvoorstel. De SVB nam in eerste instantie geen deel aan het samenwerkingsverband. Aangezien betaling van pgb-zorgaanbieders via de SVB verloopt, bezit zij waardevolle informatie om zorgfraude aan te pakken, aldus minister De Jonge. De SVB heeft daarmee een belangrijke informatiepositie in het werkveld van de persoonsgebonden budgetten. Door de SVB in het wetsvoorstel op te nemen kunnen fraudesignalen ook met het IKZ worden gedeeld. Verder is het volgens de minister wenselijk dat ook gemeenten zich aansluiten op het IKZ, nu zij verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. De gedachte daarachter is dat gemeenten sneller kunnen optreden doordat zij verrijkte signalen van de SVB via het IKZ ontvangen.
Geen woorden maar daden
Dat het ministerie van VWS serieus is over de plannen om fraude harder aan te pakken, blijkt wel uit het feit dat Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) een forse subsidie hebben ontvangen van het Rijk voor de ontwikkeling van het Waarschuwingsregister. Ook worden de uitvoeringskosten van het IKZ grotendeels door het ministerie van VWS gefinancierd. Over de totale kosten van het gehele complex aan voorgenomen maatregelen blijft de memorie van toelichting op het wetsvoorstel onduidelijk.
Uit cijfers van zorgverzekeraars blijkt dat er in 2016 een bedrag van € 18,9 miljoen is teruggevorderd door zorgverzekeraars van zorgaanbieders. Hoewel dit bedrag in eerste instantie aanzienlijk lijkt, is sprake van een relatief beperkt bedrag in verhouding tot de totale omvang van de zorgsector (die volgens cijfers van het CBS in 2016 maar liefst € 96 miljard bedroeg). Daar komt bij dat een terugvordering niet per definitie betekent dat daarmee fraude of enig onrechtmatig handelen vast is komen te staan. De totale omvang van de daadwerkelijk geconstateerde fraude blijft vooralsnog onbekend.
Tot besluit
Gezien de omvang, de intensiviteit en de complexiteit van de plannen van het ministerie kan men zich afvragen of de voorgenomen maatregelen niet meer geld gaan kosten dan dat ze uiteindelijk zullen opleveren. De nog nader te lanceren wetgevingstrajecten zijn immers maar één van de drie speerpunten van het programmaplan. Daarvan is het wetsvoorstel ‘Wet bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg’ slechts één van de zes beoogde wetgevingstrajecten. De praktijk zal in de toekomst moeten uitwijzen of de kosten van de plannen daadwerkelijk opwegen tegen de baten daarvan.
