Jingle als klankmerk: wanneer is registratie mogelijk?

Klankmerk  

Het Gerecht (GC) heeft geoordeeld over een kort geluidsfragment van vier specifieke tonen, dat als klankmerk voor „transport; personenvervoer; verpakking van waren; opslag van waren; organisatie van reizen” is aangevraagd. Dit geluidsfragment is in Duitsland in het openbaar vervoer te horen. 

Hoe wordt het onderscheidend vermogen van een klankmerk beoordeeld?

Net als bij andere merken, dient er getoetst te worden bij een klankmerk of deze onderscheidend vermogen heeft. Deze eis houdt in, dat het merk het mogelijk maakt de waar of de dienst waarvoor de inschrijving is aangevraagd als afkomstig van een bepaalde onderneming te identificeren en dus deze waar of deze dienst van die van andere ondernemingen te onderscheiden.  

Ratio voor merkbescherming is dat de consument die de door het merk aangeduide waar heeft verkregen of aan wie de door dit merk aangeduide dienst is verleend, bij een latere aankoop of opdracht die keuze kan herhalen in geval van een positieve ervaring, of een andere keuze kan maken in geval van een negatieve ervaring. Daarbij moet gekeken worden naar de perceptie van het publiek. Ook geldt dat een minimaal onderscheidend vermogen voldoende is. 

Wanneer heeft een klankmerk voldoende identificatievermogen?

De betrokken consument moet het klankteken zo opvatten, aldus het GC, dat het identificatievermogen bezit. Als de consument het geluidsfragment zo kan opvatten en beschouwen als merk, en niet als element van functionele aard of als aanduiding zonder eigen intrinsieke kenmerken, dan is het geschikt om als merk te dienen. 

Kan een jingle als klankmerk worden geregistreerd?

Eerder is geoordeeld dat de betreffende “jingle” weliswaar verschilde van andere in de vervoersector gebruikte jingles, maar dat dit verschil op zich niet volstond om het onderscheidend vermogen te verlenen. Dit oordeel blijft niet in stand. Het GC oordeelt daarentegen dat  

• het algemeen bekend is dat marktdeelnemers in de vervoersector steeds vaker gebruikmaken van „jingles”, dat wil zeggen van korte klankmotieven, om een door het publiek herkenbare klankidentiteit tot stand te brengen die overeenkomt met de visuele identiteit van een merk, voor de ermee verbonden waren en diensten;  

• klankmerken ook worden gebruikt kunnen worden om boodschappen in te leiden of te begeleiden, bijv. in luchthavenlobby’s of op de perrons van trein- en busstations, voor reclamedoeleinden of in verband met de betrokken diensten;  

• de aandacht van de luisteraars wordt getrokken in een omgeving die soms lawaaierig kan zijn; 

• de klank van de melodie waaruit het aangevraagde merk bestaat, geen rechtstreeks verband houdt met de door dit merk aangeduide diensten en niet is ingegeven door technische of functionele overwegingen (het gaat aldus niet om het geluid van een passerende metro of trein); en 

• de klank van de melodie waaruit het aangevraagde merk bestaat, niet reeds bekend is bij het publiek, zodat kan worden aangenomen dat het om een oorspronkelijk werk gaat.  

Welke rol speelt de melodie bij het onderscheidend vermogen van een klankmerk?

Volgens het GC heeft “de klank van de melodie waaruit het aangevraagde merk bestaat veeleer tot doel als jingle te dienen, dat wil zeggen – zoals verzoekster terecht benadrukt – als een korte, krachtige klanksequentie die als zodanig onthouden kan worden”.  

Oftewel, de korte duur die kenmerkend is voor jingles en is juist bedoeld om ze makkelijker te onthouden, de aandacht van het publiek wil vestigen op de commerciële herkomst van de door dit merk aangeduide diensten, overeenkomstig hetgeen in de vervoersector gangbaar is. 

Het GC oordeelt dat zelfs als het gebruik ervan in een spoorwegstation dient om de bijbehorende vervoersdienst aan te kondigen, een dergelijk gebruik, ook al heeft het een functionele rol, niet eraan in de weg staat dat het aangevraagde merk zijn functie van aanduiding van de commerciële herkomst van die dienst vervult. 

Klankmerkregistratie mogelijk 

Hoewel de eis van onderscheidend vermogen cruciaal blijft, ook voor klankmerken, volgt uit deze uitspraak dat het relevante publiek al snel in staat zal zijn de commerciële herkomst van de diensten of goederen te herkennen door een klankmerk. Sectorgewoonten en de context zijn belangrijk. Als gangbaar is om daarmee een merkidentiteit te creëren, draagt dit bij aan het onderscheidend vermogen, Het gebruik van het klankmerk in de praktijk relevant is. Het GC hecht er wel waarde aan dat de melodie geen direct verband heeft met de diensten.  

Per 1 oktober 2017 is het vereiste voor de grafische voorstelling komen te vervallen. Hierdoor kan een klankmerk zowel worden weergegeven met behulp van een notenbalk/bladmuziek of een digitaal geluidsband in het merkenregister. 

Heeft u vragen over het klankmerk of andere merken? Neem contact op met één van onze merkrechtspecialisten.