Goede vertegenwoordiger
Een eerste belangrijke wijziging is dat de rechter zich in alle gevallen een oordeel moet vormen over de geschiktheid van de vertegenwoordiger. In de huidige wetgeving diende de rechter in alle gevallen de voorkeur van de betrokkene te volgen, tenzij gegronde redenen zich daartegen verzetten. Dat leidde ertoe dat in lang niet alle gevallen capabele vertegenwoordigers de belangen behartigen van degene die onder hun hoede is gesteld. In de toekomst zou dit minder vaak moeten voorkomen.
Alleen een vertegenwoordiger als het niet anders kan
Duidelijker wordt in de nieuwe regeling verwoord dat een wettelijke vertegenwoordiging een ultimum remedium is en niet verder ingrijpt dan noodzakelijk. Bij een benoeming van een vertegenwoordiger moet daarom ook de minst ingrijpende maatregel worden opgelegd. Een curatele is de zwaarst mogelijke vorm van vertegenwoordiging en moet daarom ook zo min mogelijk worden opgelegd. Om enkele bezwaren tegen de bewindvoering ten opzichte van de curatele op te heffen, is mogelijk gemaakt dat de bewindvoering ook in een openbaar register wordt opgenomen. Dat zal in ieder geval gebeuren als de bewindvoering wordt opgelegd wegens verkwisting dan wel het hebben van problematische schulden. Daarnaast kan de rechter ook in andere gevallen besluiten tot publicatie van het beschermingsbewind en wel op verzoek van de verzoeker tot onderbewindstelling of ambtshalve.
In aantal gevallen publicatie beschermingsbewind
Publicatie in twee dagbladen van curatele (of beschermingsbewind) is niet (meer) nodig. Publicatie dient in de toekomst nog slechts te gebeuren s in de Staatscourant. Daarnaast wordt de maatregel opgenomen in het openbare register voor curatele en bewind, zoals het curateleregister in de toekomst zal gaan heten. Door de introductie van de publicatieplicht en opname in het register voor curatele en bewind, kan in een aantal gevallen een curatele achterwege blijven, omdat de onderbewindstelling dan voldoende rechtsbescherming biedt. Door publicatie en opname in het register het bewind wordt de onderbewindstelling immers voldoende kenbaar voor derden, zodat deze zich minder gemakkelijk achter goede trouw kunnen verschuilen. Door de bekendmaking hadden deze derden het bewind dan immers behoren te kennen.
Rechtspersonen kunnen mentor of curator worden
Een derde wijziging is dat rechtspersonen in het vervolg ook tot mentor of curator kunnen worden benoemd. Voor bewindvoering was dit al mogelijk. Daarmee wordt het gemakkelijker om professionele vertegenwoordigers aan te stellen. Professionele vertegenwoordigers zullen in de toekomst wel strenger worden getoetst. Zij moeten onder meer aan kwaliteitseisen gaan voldoen die bij algemene maatregel van bestuur nader worden ingevuld en zich laten toetsen door een accountant. Een rechtspersoon die tot vertegenwoordiger benoemd wordt moet overigens in de toekomst volledig onafhankelijk zijn van de zorginstelling waar een rechthebbende verblijft. Tot op heden was het mogelijk dat een rechtspersoon die als bewindvoerder optrad verbonden was aan een zorginstelling waar een rechthebbende verbleef, bijvoorbeeld doordat het bestuur van de zorginstelling ook het bestuur van het bewindvoerderskantoor vormde. Na 1 januari 2014 is dit dus niet meer mogelijk
Benoeming voor beperkte periode
Tot nu toe werden vertegenwoordigers door de kantonrechter voor onbepaalde tijd benoemd. Vanaf 1 januari a.s. wordt een vertegenwoordiger nog voor maximaal vijf jaren benoemd. Aan het einde van die periode moeten de vertegenwoordigers een evaluatie aan de kantonrechter verstrekken. Daarin dienen zij aan te geven in hoeverre de maatregel noodzakelijk is of dat deze kan worden vervangen door een andere, meer passende (minder ingrijpende) voorziening. Professionele vertegenwoordigers moeten daarnaast ook jaarlijks rekening en verantwoording afleggen aan de kantonrechter.
Meer invloed zorginstellingen op vertegenwoordiging
Een laatste wijziging die vermeldenswaard is, betreft het feit dat zorginstellingen na 1 januari 2014 niet alleen om een mentor kunnen verzoeken, maar ook om een curator of bewindvoerder vragen als dit nodig is. Wel moeten zij dan net als nu het geval is bij het mentorschap motiveren waarom niet één van de andere personen die bevoegd zijn om een verzoek in te dienen om een maatregel heeft verzocht. Zorginstellingen kunnen in de toekomst ook zelf naar de rechter stappen als een vertegenwoordiger niet goed functioneert. In het verleden waren zij daarvoor afhankelijk van het Openbaar Ministerie.
Nog niet in werking
Per 1 januari aanstaande treden de onderdelen die betrekking hebben op de kwaliteitseisen en de beloning van curatoren, bewindvoerders en mentoren nog niet in werking. Naar verwachting zal dit gebeuren op 1 april 2014.
