Het Openbaar Ministerie (OM) verdacht drie zorginstellingen en hun zeven bestuurders kort samengevat van miljoenenfraude met pgb-gelden. De rechtbank Overijssel heeft alle zorginstellingen en hun bestuurders recent vrijgesproken. De uitspraak laat vooral zien dat het OM in deze zaak ten onrechte niet heeft erkend dat de door de zorginstellingen gehanteerde werkwijze gebruikelijk was binnen de zorg en werd ondersteund door de zorgkantoren. Het resultaat: een spierballenproces met als uitkomst vrijspraak van alle ten laste gelegde feiten.
Miljoenenfraude volgens het OM
Volgens het OM hadden de zorginstellingen jarenlang verleende zorg ten onrechte gefactureerd, was betaalde zorg niet verleend en zou verleende zorg ten onrechte uit een pgb zijn betaald. De facturen zouden zijn vervalst, zorgkantoren zouden zijn opgelicht, geld zou zijn witgewassen en de verdachten zouden onderdeel uitmaken van een criminele organisatie.
Facturatie in de zorg: een papieren werkelijkheid
Zorginstellingen willen de zorg leveren die mensen nodig hebben. De papieren werkelijkheid, die uitgaat van standaard aanvinklijsten en strikte regels en procedures voor de facturatie komen niet altijd overeen met de praktijk. Daarom werden er afspraken gemaakt tussen zorginstellingen en zorgkantoren over de facturatie. Hierdoor ontstond de situatie waarbij de uitvoeringspraktijk afweek van de letter van de wet. Dit betekende bijvoorbeeld dat aan iemand met een (ZZP-)indicatie voor groepsbegeleiding, feitelijk (ook) persoonlijk begeleiding werd verleend. Op de factuur stond echter dat er (conform de indicatie) alleen groepsbegeleiding was verleend. Technisch gezien was de factuur daarmee vals. Met het zorgkantoor werd afgesproken om alleen te factureren in overeenstemming met de indicatie, ook als er feitelijk andere zorg werd verleend.
Oordeel strafrechter
De bestuursrechter accepteert al langer dat het in het geval van een ZZP niet noodzakelijk is dat de letter van de wet wordt gevolgd. Het belangrijkste is volgens de bestuursrechter dat inzichtelijk wordt gemaakt dat het pgb daadwerkelijk is besteed aan geïndiceerde zorg. De strafrechter lijkt deze gedachtegang van de bestuursrechter te volgen door te oordelen dat het niet voldoen aan de letter van de wet (in dit geval) geen pgb-fraude oplevert. Ook is er dus geen sprake van het witwassen van zorggeld of het deelnemen aan een criminele organisatie. De werkwijze was volgens de rechter gebruikelijk en werd gesteund door de zorgkantoren, jurisprudentie en de parlementaire geschiedenis.
Onvolledig dossier OM
Opmerkelijk in deze zaak is verder dat het OM ten onrechte belangrijke ontlastende informatie uit het dossier liet en zich voortdurend verzette tegen toevoeging van relevante stukken van de verdediging aan het strafdossier. Moeite om onderzoek te doen naar mogelijk ontlastend bewijs deed het OM evenmin. Dit resulteerde in een selectief en onvolledig dossier. Het oordeel van de strafrechter over deze werkwijze was glashelder. Volgens de rechtbank verhoudt deze handelwijze van het OM zich niet met zijn taak van de objectieve waarheidsvinding en is dit ‘onbegrijpelijk en verwijtbaar’.
Tot slot
Uit deze strafzaak blijkt maar weer hoe complex de bekostiging en de facturatie in de zorg is. Wilt u meer weten of facturatie in de zorg of wordt uw zorginstelling verdacht van zorgfraude en wilt u weten wat uw rechten en plichten zijn? Neem dan vrijblijvend contact op met Luuk Arends en Lidewij Bergsma.
