Begin december heeft de Europese Unie dan eindelijk een politiek akkoord bereikt over de AI Act. Deze wet zal grote veranderingen met zich brengen voor de toekomst van AI. De AI Act is echter onderdeel van een veel groter pakket aan AI-, data- en cyberwetgeving vanuit de EU. Veel van die wetten zijn minstens net zo interessant als de AI Act. Op welke moet u als bedrijf gaan letten? En op welke regels kunt u zich alvast voorbereiden?
Variabele rente bij consumentenkrediet is sinds 2012 ‘trending topic’ en heeft tot meerdere compensatieregelingen geleid. Naar aanleiding van uitspraken van het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (KiFiD) zijn er – op dringende aanmoediging van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) - door diverse kredietverstrekkers zelfs vergaande compensatieregelingen opgesteld voor mensen die een consumentenkrediet hadden met een variabele rente. De rechtspraak kiest weer een heel andere insteek over dit onderwerp, waarbij het hof Arnhem Leeuwarden een andere lijn volgt dan het hof Amsterdam en het hof Amsterdam recentelijk van koers gewijzigd is.
Het Gerechtshof Den Haag heeft op 11 oktober 2022 arrest gewezen over het opslagwijzigingsbeding bij hypotheken met een variabele rente, de zogenaamde Euribor-hypotheken (ECLI:NL:GHDHA:2022:1983) . Dit arrest is de [voorlopig] laatste schakel in een reeks jurisprudentie over een opslagwijzigingsbeding bij variabelrentende hypotheken, die consumenten hadden afgesloten bij ABN AMRO en Fortis. De rentebetalingen bestonden bij deze hypothecaire leningen uit het variabele Euribor rentetarief vermeerderd met een opslag. De leningsdocumentatie bevatte bedingen op grond waarvan de bank de opslag eenzijdig mocht wijzigen (de “Wijzigingsbedingen”). In de collectieve 'Stop de Banken' procedures is de geldigheid van deze Wijzigingsbedingen getoetst aan de Richtlijn Oneerlijke Bedingen. Na het arrest van de Hoge Raad waarin een helder kader geschetst heeft, is het geding verwezen naar het hof Den Haag.
Ambtshalve toetsing heeft de afgelopen jaren een vlucht genomen. Als gevolg van jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie (‘HvJEU’) moet er ambtshalve op consumentenrichtlijnen getoetst worden in alle (gerechtelijke) procedures waar consumentenrechten aan de orde zijn. Ambtshalve toetsing houdt in dat de rechter toetst aan consumentenrechten, ook al hebben partijen zelf daar geen beroep op gedaan. Dit komt specifiek tot uiting bij consumentenkrediet, waarbij rechters zowel de kredietovereenkomsten als de precontractuele informatieverstrekking en kredietwaardigheidstoets ambtshalve toetsen. De gevolgen van deze toetsing kunnen ver gaan. Indien geoordeeld wordt dat de consumentenrechten geschonden zijn, kan de rechter de kredietovereenkomst nietig verklaren of vernietigen.
In de JOR 2021/124 is een annotatie verschenen van Chantal van den Borne bij een spraakmakende en verstrekkende uitspraak van de Commissie van Beroep KiFiD over variabele rente bij doorlopend krediet in een ABN AMRO zaak (2021-0015).
Op 8 juni 2021 kwam de AFM met negen aandachtspunten voor de verzekeringssector voor het op een persoon toesnijden (personaliseren) van premies en voorwaarden op basis van gedrag en data. De AFM ziet op basis van haar verkenning dat de toepassing van geavanceerde data-analyse voor gepersonaliseerde verzekeringspremies groeit. Dat brengt voordelen en risico's met zich mee.
De rechter is verplicht om in een gerechtelijke procedure Europese regels van consumentenbescherming te toetsen, ook als de consument niet in de procedure verschijnt of geen beroep doet op deze regels. Dit wordt ambtshalve toetsing genoemd. Ambtshalve toetsing wint sinds 2000 steeds meer terrein binnen Europa. Waar het begon met het ambtshalve toetsen van oneerlijke bedingen, wordt ambtshalve toetsing inmiddels ook toegepast bij andere Europese consumentenregels. In een (tussen)uitspraak van 16 juli 2020 voert Rechtbank Rotterdam namelijk een ambtshalve toets uit op de naleving van (pre)contractuele informatieverplichtingen bij een (vermeende) verzekeringsovereenkomst.
Recentelijk heeft de Rechtbank Noord-Holland geoordeeld wanneer een staking van eigen personeel van luchtvaartmaatschappijen als een buitengewone omstandigheid in de zin van artikel 5 lid 3 van Verordening (EG) 261/2004 wordt aangemerkt.
De AFM wil graag haar toezicht uitbreiden, zodat zij ook de private-leasebranche kan controleren. Dat kan zij nu nog niet. Deze branche groeit exponentieel. Een consument kan van alles leasen: van tv's en laptops tot wasmachines en auto's. Dat gebeurt dus ook steeds meer. Maar consumenten kunnen niet makkelijk van een private lease-contract af. De AFM wil klanten in kwetsbare situaties beschermen. Daarom wil de toezichthouder dat er normen komen voor private lease, om consumenten duidelijkheid te geven. Hoe dit eruit moet zien, is vooralsnog onduidelijk.
De ministers van Financiën van Nederland, Duitsland en Frankrijk hebben de werkgroep NextCMU gevraagd om onderzoek te doen naar mogelijkheden om de Europese kapitaalmarktunie te verbeteren. Op 10 oktober 2019 heeft minister Hoekstra van Financiën een kamerbrief gestuurd waarin hij het eindrapport vrijgeeft. In dit artikel zal ik kort toelichten wat de kapitaalmarktunie is en wat NextCMU aanbeveelt.
AFM heeft haar jaarlijkse analyse van trends en ontwikkelingen in de financiële markten gepubliceerd. De AFM ziet vijf belangrijke trends die van invloed zijn op haar toezicht: digitalisering, macro-economische ontwikkelingen, veranderingen in (Europese) regelgeving, politieke onzekerheid en de overgang naar een duurzame economie en samenleving. Deze trends zijn van invloed op de prioriteiten van de AFM en de risico's die zij ziet.
Eind vorig jaar publiceerde de AFM haar herziene beleidsregel Informatieverstrekking. Wat houden deze wijzigingen in voor de verstrekking van consumentenkrediet en hypothecair krediet? Ter opfrissing zullen wij hieronder kort de inhoud van de beleidsregel behandelen. Daarna behandelen we beknopt de wijzigingen die van belang kunnen zijn voor verstrekkers van consumentenkrediet en hypothecair krediet.
